Edda Heinsman
Edda studeerde Natuur&Sterrenkunde aan de UvA. Tijdens haar studie ontdekte ze dat ze niet alleen houdt van wetenschap, maar vooral ook van praten en schrijven over wetenschap en het toegankelijk maken voor een breder publiek. Iets wat ze na haar studie dan ook met veel plezier is gaan doen; bijvoorbeeld bij Het Klokhuis, FOCUS (TV, radio en online), De Kennis van Nu TV en bij Kennislink voor het project Onderzoek op volle zee.
Edda Heinsman MSc
Freelance (wetenschaps-) redacteur, journalist, schrijver.
+31 6 454 26 939
email: info at eddaheinsman.com
Drones
14 november 2021
Je kunt ermee racen, spioneren, filmen, naar schatten zoeken, wilde dieren beschermen en zelfs mensen redden: drones. Supervette vliegende camera’s die dus heel handig kunnen zijn. Maar mag je eigenlijk wel zomaar iemand filmen met je drone? En hoe zit het met jouw privacy als jij gefilmd wordt? Jard vraagt het inspecteur Gerald Hopster van de Autoriteit Persoonsgegevens. Dr. Data buigt zich vanuit haar supersonische datalab over de vraag wat er met de data gebeurt die zo’n drone van jou verzamelt. Je ziet het allemaal in de aflevering Drones van de Dikke Data Show!
Presentatie: Jard Struik, Regie: Willem Revis, Productie: Carmen Staneke en Martijn Bakker, Eindredactie: Milada Stipetic en Juliëtte van Paridon, Redactie: Viviënne de Wolff en Marcella Wagensveld, script: Edda Heinsman.
Word je slimmer van gamen?
7 november 2021
Met Minecraft een dikke tien halen voor je toets geschiedenis, hoe werkt dat? En, word je slimmer van gamen? Jard organiseert een vet experiment en gaat langs bij hersenonderzoeker Marcia Goddard. Zij legt uit waarom gamen topsport is en hoe gamification werkt; dus hoe het kan dat je door slimme spelelementen beter kunt leren. Vanuit haar supersonische datalab buigt Dr. Data zich over de vraag hoe social media apps gamification dan weer gebruiken om nóg meer data van jou te verzamelen. Nou…nog één potje Minecraften dan? Kijk nu naar de Dikke Data Show!
Presentatie: Jard Struik, Regie: Willem Revis, Productie: Carmen Staneke en Martijn Bakker, Eindredactie: Milada Stipetic en Juliëtte van Paridon, Redactie: Viviënne de Wolff en Marcella Wagensveld, script: Edda Heinsman.
Deepfake
31 oktober 2021
Hoe kan je zien of een filmpje echt of nep is? Hoe maak je een deepfake en mag je ook nepfilmpjes maken van andere mensen? Jard gaat langs bij Evita van het Jeugdjournaal, bij een wereldberoemde deepfake-maker én bij een officier van Justitie. Vanuit haar supersonische data-lab buigt Dr. Data zich over de vraag welke data van jou op internet te vinden is om deepfakes van te maken. Je ziet het in aflevering 2 van de Dikke Data Show.
Presentatie: Jard Struik, Regie: Willem Revis, Productie: Carmen Staneke en Martijn Bakker, Eindredactie: Milada Stipetic en Juliëtte van Paridon, Redactie: Viviënne de Wolff en Marcella Wagensveld, script: Edda Heinsman.
Influencer
24 oktober 2021
Hoera! De Dikke Data Show heeft een Cinekid Award gewonnen én is vanaf vanavond weer te zien op tv. De eerste aflevering van het nieuwe seizoen gaat over Influencers. Hoe werkt dat eigenlijk ‘Influencen’? Je ziet het vanavond en vanaf vandaag weer elke zondag om 18.10 op NPO3.
Presentatie: Jard Struik, Regie: Willem Revis, Productie: Carmen Staneke en Martijn Bakker, Eindredactie: Milada Stipetic en Juliëtte van Paridon, Redactie: Viviënne de Wolff en Marcella Wagensveld, script: Edda Heinsman.
Cinekid Award!
21 oktober 2021
Hoera! De Dikke Data Show heeft de Cinekid Award voor Beste Nederlandse Non-Fictieserie 2021 gewonnen!
Superleuk om aan dit programma te werken, met oa Jard Struik, Emiel Strzeszewski, Juliëtte van Paridon, Milada Stipetic, Martijn Bakker, Viviënne de Wolff, Marcella Wagensveld, Charlie Bohlmeijer, Carmen Staneke, Kees R., Bart Stoffels, Merijn Kramp, Joost Gulien, Yoran ten Brinke en Willem Revis.
Het jury-rapport:
In De dikke data show wordt kennis over internetgebruik, apps, games, social media, privacy en alle aanverwante thema’s inzichtelijk gemaakt voor een brede doelgroep. De serie maakt vanaf een jaar of acht bijvoorbeeld glashelder hoe het tiktok algoritme werkt en geeft door zijn kennisoverdracht keuzevrijheid aan de jonge kijker: wil ik daaraan meedoen? Waarom wel of niet? Spreken en uitleggen wordt op prettig tempo afgewisseld met vraag en antwoord momenten en tieners die zich tot de voor hen nieuwe kennis verhouden. De serie geeft de kijker de ruimte om zijn eigen conclusies te trekken.
Deze serie werd unaniem door de jury gekozen vanwege zijn belang voor kinderen en tieners van nu, die door gebrek aan kennis van ouders, leraren en andere rolmodellen verdwaald kunnen raken in het oerwoud dat social media en het grenzeloze wereldwijde web heet. Niet alleen de jonge kijker krijgt deze broodnodige informatie op een aansprekende, heldere manier voorgeschoteld, ook voor de eerder genoemde volwassenen is het een belangrijke documentaireserie die tools aanreikt tot keuzevrijheid in de
wereld van het internet. Dat is een maatschappelijke rol voor jeugdtelevisie die we als jury erg belangrijk vinden en daarom honoreren we De dikke data show dan ook graag met de eerste prijs voor non-fictieserie!
sleutelen aan het klimaat
1 september 2021
Hoe fijn zou het zijn om de thermostaat van ons aardse klimaat een paar tandjes lager te kunnen zetten? Spelen voor weergod, het klinkt als science fiction. Maar wetenschappers onderzoeken serieus of technologie kan helpen om de aarde af te laten koelen. Kunnen we door deeltjes in de lucht te brengen de zon een beetje dimmen? Hoe dan? En is het niet levensgevaarlijk?
Vijf jaar nadat het Parijs-akkoord tegen klimaatverandering in werking trad, bleek 2020 toch weer een van de warmste ooit. Over vijftien jaar zijn de zomers ijsvrij op de Noordpool. De klimaatverandering breekt record op record; extreme hitte in Canada, de VS en Zuid-Europa, en in Siberië werd het deze zomer al 39 graden. Er lijkt iets meer drastisch te moeten gebeuren dan alleen maar zonnepanelen plaatsen en allemaal van het gas af.
De grootste Arctische expeditie ooit, MOSAiC, heeft het het afgelopen jaar met eigen ogen waargenomen. Het noordpoolijs is brokkeliger dan verwacht. De temperatuur is hoger en de ijsschotsen bewegen sneller. Het doel van de expeditie was om gegevens te verzamelen om klimaatverandering beter te begrijpen. De nood is hoog.
In de wetenschap en zelfs bij de VN gaan stemmen op over een megalomane technologische noodrem om opwarming van de aarde tegen te gaan: climate-engineering. Futuristische technieken om de zon te dimmen of om CO2 grootschalig uit de lucht te zuigen. Van ruimtespiegels tot superalgen. Is het echt mogelijk?
Is climate-engineering de oplossing voor het klimaatprobleem of zijn de gevaren groter dan de beloften? Het wetenschapsprogramma De Kennis van Nu zoekt het uit in de special Sleutelen aan het klimaat.
Regie: Saskia van Leeuwen, productie: Roland Vissers/Marinde Willemars, montage: Ivar Iding, redactie: Edda Heinsman.
De dolende noordpool
25 augustus 2021
Het aardmagneetveld: een mysterieus veld dat opgewekt wordt in het binnenste van de aarde. Het is verantwoordelijk voor het prachtige verschijnsel van het noorderlicht. Meer praktisch: het zorgt er voor dat een kompas naar het noorden wijst, wat gebruikt wordt in navigatie op elke telefoon en in elke auto. En misschien wel het belangrijkste: dat magneetveld beschermt ons -en cruciale techniek zoals satellieten- tegen schadelijke deeltjes van de zon en uit de ruimte. Het aardmagneetveld zou wel eens de reden kunnen zijn dat er op aarde wel leven is- in tegenstelling tot elke andere planeet in het zonnestelsel (voor zover we weten…).
En juist met dat aardmagneetveld is iets bijzonders aan de hand. Het neemt in rap tempo af (de afgelopen 1000 jaar al 20%). En dat kompas dat trouw naar het noorden wijst? Ook die goeie ouwe magneetpool blijkt de laatste tijd lang niet zo betrouwbaar als we hoopten: verschoof de pool normaal zo’n 15 km per jaar, nu is dat al opgelopen tot 55 km, en hij blijft versnellen.
Wat is er aan de hand? Is dit een voorbode dat het aardmagneetveld aan het omklappen is? En wat zijn daar de gevolgen van? De Kennis van Nu gaat op onderzoek.
De Dolende Noordpool special van De Kennis van Nu, regie: Pier Wouda, productie: Marinde Willemars, redactie: Edda Heinsman.
Rubber van paardenbloemen
7 juli 2021
Al 150 jaar gebruiken we heel veel rubber. Van dit materiaal kun je van alles maken. We gebruiken steeds meer rubber, dus er moeten ook meer grondstoffen komen. Janouk laat zien hoe je van paardenbloemen rubber kunt maken. In de sketch is het B-Team de boeven veel slimmer af, zij gebruiken paardenbloemen.
Het Klokhuis, aflevering Rubber van paardenbloemen, Regie: Jan Pieter Schaap, presentatie: Janouk Kelderman, productie: Bastiaan Meijer, redactie: Edda Heinsman.
Klokhuis podcast over dood en afscheid
27 juni 2021
Als iemand doodgaat, is dat heel verdrietig. Er gebeurt heel veel in korte tijd, en kinderen hebben daar vaak veel vragen over. Het Klokhuis maakte vier tv-afleveringen over de dood, maar kinderen bleken nog veel meer vragen te hebben. In de Klokhuispodcast over dood en afscheid beantwoordt presentatrice Eva Cleven deze vragen samen met de experts: filosoof Stine Jensen, rouwdeskundige Ellen Dreezens, IC-arts Jeroen Verwiel, uitvaartverzorger Nadia Gandon-Najib en rouwtherapeut Leoniek van der Maarel.
De podcast is te beluisteren via Spotify, Apple, Google of in je favoriete podcast-app. Eindredactie: Anneke Dorsman, Redactie: Eef Cuijpers, Productie: Nelleke Klop, Presentatie: Eva Cleven, eindmontage: Marlous van Gulik, regie: Edda Heinsman.
Bekijk ook:
Akkerbouw
23 juni 2021
Boer Gert heeft een akkerbouwbedrijf. Eens per jaar rooit hij de aardappelen en andere gewassen op zijn land. Dat doet hij op een bijzondere manier, namelijk met allemaal hightech snufjes. Pascal loopt een dagje met hem mee.
Het Klokhuis, aflevering Akkerbouw, Regie: Jan Pieter Schaap, productie: Bastiaan Meijer, presentatie: Pascal Tan, redactie: Edda Heinsman
Transport-helikopter
17 maart 2021
Voedsel, medicijnen, drinkwater; als er ergens een ramp of oorlog uitbreekt moet er snel hulp naartoe. Maar hoe krijg je deze noodhulp plus militairen zo snel mogelijk op de plaats van bestemming? Met een chinook helikopter! Pascal kijkt hoe zo’n operatie in zijn werk gaat.
Het Klokhuis, aflevering Transporthelikopter, 17 maart 2021. Regie: Jan Pieter Schaap, Presentatie: Pascal Tan, Productie: Vivianne Werkhoven, Redactie: Edda Heinsman.
Radio Drenthe
5 maart 2021
Hiephoi! Ik mocht over namen en mijn podcast Aangenaam praten bij Radio Drenthe met Judith Regendorp en Paula Keizer.
Memes
7 februari 2021
Jard onderzoekt de grootste hit van internet: memes. Zijn het alleen onschuldige grapjes, of zit er meer achter? Jard ontdekt dat memes mensen heel goed kunnen verbinden, maar ook kunnen buitensluiten. En hij werkt mee aan een zeer wetenschappelijk meme-experiment.
De Dikke Data Show over memes, 7 februari 2021 NPO3.
Presentatie: Jard Struik, Productie: Carmen Staneke en Martijn Bakker, Eindredactie: Milada Stipetic en Juliëtte van Paridon, Redactie: Viviënne de Wolff, Regie: Emiel Strzeszewski en Edda Heinsman.
Sporthorloges en fitness trackers
31 januari 2021
Een meetinstrument dat de hele dag je stappen telt, je wandelroutes onthoudt of checkt hoelang je slaapt. Wat doen die beoordelingen met je? En is het wel gezond om steeds te focussen op cijfertjes, scores en grafieken? Jard onderzoekt sporthorloges en fitness trackers. En hij gooit zijn sporthorloge in de droger, en bindt hem vast aan een boor. Alles voor een betere score.
De Dikke Data Show over Sporthorloges en fitness trackers, 31 januari 2021 NPO3.
Presentatie: Jard Struik, Regie: Emiel Strzeszewski, Productie: Carmen Staneke en Martijn Bakker, Eindredactie: Milada Stipetic en Juliëtte van Paridon, Redactie: Viviënne de Wolff, script: Edda Heinsman.
Filters en fotobewerking apps
24 januari 2021
Net dat ene pukkeltje wegpoetsen, je ogen wat meer laten stralen en je tanden een tintje witter… Het is supersimpel om je eigen foto aan te passen. Maar dat heeft behoorlijke gevolgen: foto- en videofilters gaan bepalen wat wij mooi vinden! Mensen die met zo’n gefilterde selfie naar de plastisch chirurg gaan? Het komt steeds vaker voor. Wetenschapper Siri Beerends voorspelt dat we gaan geloven in ons gecreëerde digitale zelfbeeld. Professor Liesbeth Woertman legt uit wat schoonheid eigenlijk is en hoe ons schoonheidsideaal continu verandert. En Jard bewerkt en filtert, samen met Melle van Rooijen (de Nederlandse Ken), ook eens even zijn eigen portret én dat van Marten en Oopjen in het Rijksmuseum.
De Dikke Data Show over Filters en fotobewerking apps, 24 januari 2021 NPO3.
Presentatie: Jard Struik, Regie: Emiel Strzeszewski, Productie: Carmen Staneke en Martijn Bakker, Eindredactie: Milada Stipetic en Juliëtte van Paridon, Redactie: Viviënne de Wolff, script: Edda Heinsman.
Smart apparaten
17 januari 2021
De slimme koelkast zorgt dat er altijd voorraad is, de smartspeaker luistert naar al jouw opdrachten en de gordijnen gaan automatisch open of dicht. Voor de slechtziende Fabienne een uitkomst, zij is een stuk zelfstandiger dankzij slimme apparaten. Koen heeft zijn hele huis ermee vol hangen, hoe is het om in dit slimme huis te wonen? Spraak-onderzoeker Odette Scharenborg legt uit hoe het eigenlijk werkt dat je kunt praten met je apparaten. Samen met Jard checkt ze meteen even of slimme speakers echt alles kunnen verstaan.
Superhandig al die slimme apparaten, maar is het wel zo smart om ze te gebruiken? Al die apparaten met al jouw privégegevens zijn namelijk wel aangesloten op het wereldwijde web. Journalist Huib Modderkolk legt uit wat daar de gevolgen van zijn.
De Dikke Data Show over Slimme apparaten, 17 januari 2021 NPO3.
Presentatie: Jard Struik, Regie: Emiel Strzeszewski, Productie: Carmen Staneke en Martijn Bakker, Eindredactie: Milada Stipetic en Juliëtte van Paridon, Redactie: Viviënne de Wolff, script: Edda Heinsman.
TikTok
4 januari 2021
Wie of wat bepaalt of jij viraal gaat op TikTok? Je ziet het in aflevering 1 van de Dikke Data Show!
Wil je meer weten over filters, Fitbits, pratende apparaten, algoritmes of Fortnite. Kijk dan elke zondag, NPO Zapp, 18.10 uur.
Presentatie: Jard Struik, Regie: Emiel Strzeszewski, Productie: Carmen Staneke en Martijn Bakker, Eindredactie: Milada Stipetic en Juliëtte van Paridon, Redactie: Viviënne de Wolff, script: Edda Heinsman.
Aangenaam, Tom!
25 december 2020
Eindelijk kerstmis! De tijd van kerstbomen, van in de supermarkt stiekem meezingen met Mariah Carey, lampjes aan, warme chocomel, liefst een knapperend haardvuur, en dan een mooi kerstverhaal.
In deze speciale Aangenaam-kerstaflevering gaan we terug naar het jaar 2001, toen er nog geen afstand gehouden hoefde te worden, iedereen nog gewoon naar kantoor ging, en de jaarlijkse kerstborrel dé plek was voor jonge heimelijke geliefden om elkaar eindelijk -in licht aangeschoten toestand- de liefde te verklaren.
“We draaiden al een tijdje om elkaar heen, maar we hadden onze hoop op de kerstborrel gevestigd. Dat is wel een moment waarop het een beetje uit de hand kan lopen.”
…
“En toen was ik zwanger”
Maar welke naam past bij dit kerstverhaal? Dit keer geen Maria, Jozef of Jezus, geen Gabriel en zelfs geen Rudolph. Deze aflevering gaat over de naam Tom.
Tom is een afkorting van Thomas. In de namendatabank van het Meertens instituut komt de naam 23 duizend keer voor. Tom is overal in het land te vinden, de naam was het populairst in de jaren 90. De naam Thomas komt zelfs wel 40 duizend keer voor. Hij is ook overal in Nederland te vinden, en het populairst in Edam-Volendam. Daar heet ruim 3% van de mannen Thomas.
Er zullen niet veel mensen zijn die bij kerst aan de naam Tom of Thomas denken. Toch is de naam echt aan kerst verbonden, tenminste in sommige regio’s. Dus op naar Friesland, naar het dorpje Katlijk ten oosten van Heerenveen, zeshonderd inwoners en met als trots van het dorp: het Thomaskerkje. Ik spreek er af met Folkert Sterkenburgh van de Stichting Alde Fryske Tsjerken en met Dominee Dingena Hasper.
Hoe zit dat met Tom en Thomas? En hoe is het verder gegaan met de verliefde collega’s van de kerstborrel? Je hoort het in ‘Aangenaam, Tom!’.
Gemaakt door Edda Heinsman, eindredactie: Saar Slegers, eindmontage: Olivier Rekers.
Spruitjes
25 december 2020
Spruitjes behoren tot de meest gegeten groenten in Nederland. Wat gebeurt er allemaal voordat ze op je bord liggen? Dolores laat zien hoe spruitjeszaad kan uitgroeien tot enorme spruitenplanten. Elk land in Europa heeft z’n favoriete maat spruitje. De spruitenkweker sorteert z’n spruit dus op formaat. Maar hoe doe je dat, spruiten sorteren?
Het Klokhuis, aflevering Spruitjes. Presentatie Dolores Leeuwin, Regie: Jan Pieter Schaap, productie: Martijn Bakker, redactie: Edda Heinsman.
Universiteit in coronatijd
21 december 2020
FNWI 20 jaar: toen, nu en straks
Twee graafmachines zijn druk in de weer, een man met een helm op sjort wat aan een kabel; er staat een stevige wind die de verder verlaten bouwplaats op het Science Park in een zandstorm verandert. De nieuwbouw mag dan de trots van de FNWI zijn, op het moment is er nog weinig te zien. Dus lopen decaan Peter van Tienderen en studenten Hilal Demirel en Manish Jhinkoe-Rai iets verder op zoek naar een geschikte plek voor de foto. Om de hoek, net iets meer in de luwte van het gebouw Science Park 904, hup de jassen uit en snel een paar foto’s maken.
Lees het volledige artikel hier.
Aangenaam, Alla zonder h!
11 december 2020
Je kind vernoemen naar Mark Rutte, zou in Nederland iemand dat doen? Terwijl Vlaput – een vernoeming naar Vladimir Putin- in Rusland helemaal niet zo bizar is. En wat denk je van Tractor of Viagra, of in deze tijden misschien wel de naam Corona?
In deze aflevering het bijzondere verhaal van Alla. Ze heeft een voor Nederland niet-alledaagse naam. En ze draagt hem met verve. Deze van oorsprong Russische dame van bijna 75 jaar stuurde een mailtje als reactie op de podcast Aangenaam. Wat ze allemaal schreef over naamgeving in Rusland, over haar eigen naam en over haar leven, daar zou je zo een film van kunnen maken. En de hoofdrol zou ze dan nog gerust zelf spelen, want een van haar vele talenten – naast een verleden als fotomodel, journalist en een periode bij de geheime dienst- is dat ze actrice is.
Geprikkeld door haar mail ga ik langs bij Alla. Ze neemt ons op luchtige toon mee in haar wereld vol hoogte- en dieptepunten. Ze vertelt het verhaal van leven met een naam die veel reacties oproept, een leven van revolutie, mannen, bijzondere beroepen en avonturen. En ik mag zelfs haar vogel-vriend ontmoeten – ook al zo’n bijzonder namenverhaal.
Aangenaam, Alla zonder h! is gemaakt door Edda Heinsman, Eindredactie: Saar Slegers, Eindmontage: Olivier Rekers. Bijna alle muziek in deze aflevering is gemaakt door German Popov, aka OMFO (Our Man From Odessa), de zoon van Alla zonder h.
Aangenaam in VPROgids
10 december 2020
Aangenaam in Tubantia
5 december 2020
Aangenaam in het AD
5 december 2020
Wiskunde
30 november 2020
FNWI 20 jaar: Wiskunde toen, nu en straks
Op een zonnige dag de banken uit het hok van de studievereniging naar buiten slepen, de hele middag in het zonnetje nadenken over wiskundige problemen en er tegen het eind van de avond steeds verhittere discussies over voeren met medestudenten. Hoe leuk het ook zou zijn om voor dit gesprek buiten op een zo’n bank af te spreken, door verscherpte coronamaatregelen zit het er niet in. Gelukkig kunnen wiskundige Guus Regts en wiskundestudent Chinook Felix levendig vertellen.
Lees het volledige artikel hier.
Plaats de naam
27 november 2020
Bij de naam Pedro denk je aan Spanje, bij Yuri aan Rusland en bij Giuseppe aan Italië. Er zijn namen die typisch zijn voor de plek waar ze vandaan komen. Dit geldt in elk geval voor landen. Maar geldt het ook bínnen een klein land als Nederland?
Jazeker! Natuurlijk zijn er de Friese namen. Tjitske, Rintje, Epke komen bijna allemaal uit Friesland. Maar hoe het zit voor de rest van ons land? Of er namen zijn die op één plek voorkomen en verder bijna niet, dat was nog nooit onderzocht.
Tot nu! Naamkundige Gerrit Bloothooft van de Universiteit Utrecht is, speciaal voor de podcast Aangenaam, in de namendatabank op zoek gegaan naar streekgebonden namen. Met verrassende resultaten. Zo blijkt elke provincie in Nederland wel zijn eigen unieke namen te hebben. Hubertus in Limburg, Jozias in Zeeland, Wijmpje in Utrecht, Annechien in Drenthe en ga zo maar door. Uit Bloothoofts onderzoek volgt een lijst van ruim 500 bijzondere streekgebonden namen.
De meeste van die lokale namen zijn oud. Ze worden doorgegeven van generatie op generatie, en wanneer de nazaten van de familie op dezelfde plek blijven wonen, blijft de naam daar ook. Volgens Bloothooft is het niet gek dat de namen met de sterkste binding aan de streek vooral in de klassieke vissersdorpen als Edam, Volendam, Bunschoten en Urk voorkomen. Daar bestaat immers nog een sterke vernoemings-traditie.
Gerrit Bloothooft vermoedt dat de streekgebonden namen over 100 jaar wel eens uitgestorven kunnen zijn. Hoe zetten we de streeknaam weer op de kaart? Doe het nu letterlijk in het gratis online spel Plaats de naam.
Het spel Plaats de Naam is gemaakt door: Wouter van Dijke – Data: Gerrit Bloothooft – Redactie: Edda Heinsman
Aangenaam, Marel!
27 november 2020
Bij de naam Pedro denk je aan Spanje, bij Yuri aan Rusland en bij Giuseppe aan Italië. Er zijn namen die typisch zijn voor de plek waar ze vandaan komen. Dit geldt in elk geval voor landen. Maar geldt het ook bínnen een klein land als Nederland?
Jazeker! Natuurlijk zijn er de Friese namen. Tjitske, Rintje, Epke komen bijna allemaal uit Friesland. Maar hoe het zit voor de rest van ons land? Of er namen zijn die op één plek voorkomen en verder bijna niet, dat was nog nooit onderzocht.
Tot nu! Naamkundige Gerrit Bloothooft van de Universiteit Utrecht is, speciaal voor de podcast Aangenaam, in de namendatabank op zoek gegaan naar streekgebonden namen. Met verrassende resultaten. Zo blijkt elke provincie in Nederland wel zijn eigen unieke namen te hebben. Hubertus in Limburg, Jozias in Zeeland, Wijmpje in Utrecht, Annechien in Drenthe en ga zo maar door. Uit Bloothoofts onderzoek volgt een lijst van ruim 500 bijzondere streekgebonden namen.
De meeste van die lokale namen zijn oud. Ze worden doorgegeven van generatie op generatie, en wanneer de nazaten van de familie op dezelfde plek blijven wonen, blijft de naam daar ook. Volgens Bloothooft is het niet gek dat de namen met de sterkste binding aan de streek vooral in de klassieke vissersdorpen als Edam, Volendam, Bunschoten en Urk voorkomen. Daar bestaat immers nog een sterke vernoemings-traditie.
Van alle namen springt er één heel erg uit: de naam Marèl. De naam is nieuw, het is geen migrantennaam en hij komt alleen voor in het oosten van het land. Waar komt de naam vandaan? Waarom is hij juist in Almelo, Oldenzaal en Tubbergen zo populair? Op zoek naar het verhaal achter de nieuwe streekgebonden naam Marèl.
Luister hier de aflevering Aangenaam, Marel!
Gerrit Bloothooft vermoedt dat de streekgebonden namen over 100 jaar wel eens uitgestorven kunnen zijn. Hoe zetten we de streeknaam weer op de kaart? Doe het nu letterlijk in het gratis online spel Plaats de naam.
De podcast Aangenaam, Marel! is gemaakt door Edda Heinsman, Eindredactie: Saar Slegers, Eindmontage: Olivier Rekers.
Spel: Wouter van Dijke – Data: Gerrit Bloothooft – Redactie: Edda Heinsman
Aangenaam, Ruud!
13 november 2020
Bij de naam Ruud denk je misschien aan Ruud Lubbers, Ruud de Wild of aan de voetballers Ruud Gullit of Van Nistelrooij. De naam komt op in de jaren 50, en bereikt een piek in populariteit in het jaar 1988, niet toevallig het jaar waarin het Nederlands herenvoetbalelftal onder aanvoering van Ruud Gullit Europees kampioen wordt.
Er zijn ruim 5000 Ruuds in Nederland. De naam Ruud komt, op Friesland en een paar gemeentes in het midden van het land na, bijna in heel Nederland wel voor. Hij komt van het Duitse Rudolf, daar liefkozend afgekort tot Rudy.
Ruud is een doodgewone naam. Toch is er iemand, de Belgische Ruud Lelieur, die alles op alles zet – tot rechtszaken aan toe- om zo te heten.
“Het stond al in de Palm van Gods Hand, helaas alleen nog niet op mijn identiteitskaart.”
Ruud mag van de Vlaamse overheid geen ‘Ruud’ heten. Saillant detail, een naamsverandering naar ‘Ruzie’ of ‘Lul’ had wel gemogen, maar ‘Ruud’ is uit den boze.
Wat als je niet de naam mag gebruiken die je eigen moeder je gegeven heeft? En waarom wil Ruud zo graag ‘Ruud’ heten? Je hoort het in Aangenaam, Ruud!
Gemaakt door: Edda Heinsman, eindredactie: Saar Slegers, eindmontage: Olivier Rekers. Met de stem van: Lieven Scheire!
Informatica
31 oktober 2020
Wasmachine, koelkast, stoplicht, complexere systemen als een auto of vliegtuig en zelfs de kleine wenskaart met muziek, bij computerchips denk je misschien aan je laptop of smartphone maar er is bijna geen apparaat waar ze niet in te vinden zijn. Hoe zorg je dat al die kleine computerchips doen wat ze moeten doen? Dat regelen informatici als Andy Pimentel en informaticastudente Florine de Geus.
20 jaar FNWI: Informatica, toen, nu en straks, lees het volledige verhaal hier.
Aangenaam, Renny!
25 september 2020
Op het moment dat ik Renny terugvindt, blijkt er een tentoonstelling te zijn over de Ranchi-baby’s. Joost Wilgenhof is een van de makers. Hij is op dit moment bezig met de organisatie van een reünie van de opvarenden. De nieuwe interactieve experience De Reis van de Ranchi is een vervolg op de eerste tentoonstelling. Het gaat over hoe het de baby’s en hun families verging, nadat ze aankwamen op de Javakade.
Lees hier meer over de bijzondere reis van de SS Ranchi.
Na een lange reis vaart precies 70 jaar geleden het schip de SS Ranchi de haven binnen van Amsterdam. Aan boord gerepatrieerde KNIL-militairen en hun gezinnen. Een bijzondere reis, de Ranchi komt aan met maar liefst 37 passagiers meer dan waarmee het vertrok. Een van de aan boord geboren baby’s is Renny.
Renny is vernoemd naar het schip! Ze vertelt kort over de herkomst van haar naam tijdens een toevallige ontmoeting in een cafe. Pas maanden later bedenk ik: zou ik daar geen podcast over kunnen maken?! Dus ik ga op zoek naar Renny. Maar hoe vind je iemand van wie je alleen de voornaam kent?
Je hoort het in deze eerste aflevering van seizoen 2: Aangenaam, Renny!
Gemaakt door Edda Heinsman, eindredactie Saar Slegers, eindmontage Olivier Rekers. Met stemmen van Henny Maud, Cees Slegers en Hans Noortman.
Natuur- en Sterrenkunde
22 september 2020
‘Vreemd, hier waren de practicumzalen’. Natuurkundige Marcel Vreeswijk staat in een lege theaterzaal bij CREA, in de diamantslijperij waar tot 2003 de studie natuurkunde gevestigd was. ‘Grappig om terug te zijn en rond te kijken, kijk hier zat de Rode Hen’. We gluren om het hoekje van de voormalige kantine. Eigenlijk is alleen de oude trap nog herkenbaar. Herinneringen aan vroeger tijden, aan -een kwartje op een schoteltje leggen voor een kopje koffie- komen op. De meest indrukwekkende verandering is misschien wel de enorme trap bij de entree, waar vroeger de binnentuin was. Vreeswijk ziet nog maar weinig sporen van de oude natuurkunde opleiding.
20 jaar FNWI: Natuur- en Sterrenkunde, toen, nu en straks, lees het volledige verhaal hier.
Het geheim van de zwerm
31 juli 2020
De betoverende dans van een vogelzwerm, soms wel honderden, duizenden vogels tegelijk, wordt al decennia gezien als een groot mysterie. De zwerm lijkt zich als een lichaam te bewegen, met een brein. Hoe doen ze dat? Is er een leider? Hoe kan een grote groep domme dieren als collectief zo slim zijn? Door nieuwe technologieën lukt het wetenschappers steeds beter om het geheim van de zwerm te ontrafelen.
Op het Max Planck Instituut in Konstanz, Duitsland heeft bioloog Iain Couzin een speeltuin voor biologen gecreëerd. Cameraatjes volgen groepen vissen, sprinkhanen balanceren op een bal in een virtual reality bak met nepgras en vogels vliegen rond met kleine rugzakjes waarmee al hun gesprekken worden afgeluisterd. Couzin ziet verrassende overeenkomsten: ‘We beginnen net te ontdekken hoe alles met elkaar in verband staat, we zien nog maar het topje van de ijsberg.’
Ondertussen probeert een groep Hongaarse robotici met drones een zwerm na te bootsen. Al jaren sleutelen ze aan een soort vogelbrein voor hun drones, waardoor deze volledig zelfstandig als zwerm kunnen vliegen. Het Hongaarse leger houdt hun vorderingen nauwkeurig in de gaten. In de VS past software-ontwikkelaar Louis Rosenberg de zwermintelligentie van honingbijen toe in de maatschappij. ‘Als vogels, bijen en vissen samen zoveel slimmer zijn, waarom wij mensen dan niet? We kunnen mensen verbinden en een groot superbrein vormen.’
De Kennis van nu over Het geheim van de zwerm, woensdag 5 aug, 22.05u NPO2. Regie: Susanne Linssen, productie: Mariella Hup, camera: Chris Blokhuis, geluid: Ivo Voragen, redactie: Susanne Linssen en Edda Heinsman.
Scheikunde
30 juni 2020
Scheikunde toen, nu en straks
Een bijkomend effect van deze gekke tijd, is dat je een inkijkje krijgt bij mensen waar je normaal niet zo snel op bezoek zou komen. Zoals bij scheikundige Steen Ingemann en studente Rianne van Diest. Via zoom praten we over 20 jaar FNWI. Ingemann zit in een werkkamer thuis, een boekenkast op de achtergrond, het gordijn een beetje dichtgetrokken tegen het zonlicht op het scherm. Van Diest zit in haar slaapkamer voor een vrij neutrale witte kast. Met op de hoek, nog net een beetje zichtbaar, een paar wedstrijdbekers.
FNWI 20 jaar: Scheikunde toen, nu en straks, lees het volledige artikel hier.
Psychobiologie
29 mei 2020
Psychobiologie toen, nu en straks
Taco Werkman: ‘Twintig jaar geleden werd het brein door psychologen nog gezien als een zwarte doos.’
Neurobioloog Taco Werkman en psychobiologie student Esrion Robles over het 20-jarig bestaan van de faculteit FNWI van de UvA.
Fysiek contact
27 mei 2020
Knuffelen in de anderhalvemetersamenleving
Ik vind mezelf echt niet zo knuffelig, maar merk nu dat ik het zooo mis om anderen even aan te kunnen raken!
In De Kennis van Nu onderzoeken Dirk, Lieven en Elisabeth of het toch mogelijk is: knuffelen in de anderhalvemetersamenleving.
De Kennis van Nu, aflevering Knuffelen in de anderhalvemetersamenleving, Regie: Mike Warmels, Productie: Mariella Hup en Roland Vissers, presentatie: Dirk de Bekker, Elisabeth van Nimwegen en Lieven Scheire, redactie: Edda Heinsman.
Informatiekunde
29 april 2020
Informatiekunde toen, nu en straks
Opleidingsdirecteur informatiekunde Jacobijn Sandberg en student Yunus Demir over het 20-jarig bestaan van de faculteit FNWI van de UvA.
Aangenaam in Libelle
28 april 2020
Reis naar de zon
15 april 2020
Sterrenkundige Kees de Jager is net als Lieven Scheire gefascineerd door de zon ☀️. Samen volgen ze de spannende reis van onderzoekssatelliet Solar Orbiter op de voet. Welke geheimen van de zon zullen we straks kunnen ontrafelen?
Kijk naar ‘Reis naar de zon‘ bij De Kennis van nu, 15 april om 22:20u op NPO2. Regie: Saskia van Leeuwen, presentatie: Lieven Scheire, productie: Mariella Hup, redactie: Edda Heinsman.
De zon
12 april 2020
Sterrenkundige Kees de Jager doet al zijn hele leven onderzoek naar de zon. 29 april wordt hij 99 jaar!
Kijk naar De Kennis van nu, woensdag 15 april, 22:30u NPO2. Regie: Saskia van Leeuwen, presentatie: Lieven Scheire, productie: Mariella Hup, redactie: Edda Heinsman.
Kunstmatige Intelligentie
1 april 2020
Kunstmatige Intelligentie toen, nu en straks
Janne Spijkervet: ‘Computers worden slimmer dan mensen. Het is niet de vraag óf dat gaat gebeuren, maar wanneer.’
Informaticus Arnoud Visser en masterstudente Janne Spijkervet over het 20-jarig bestaan van de faculteit FNWI van de UvA.
Zij van de zon
23 maart 2020
Deze maand worden de allereerste voorzichtige beelden verwacht, gemaakt door de nieuwe Europese zonnesatelliet de Solar Orbiter. Maar ooit – nog niet eens zo lang geleden- waren er geen satellieten. Hoe ging het zonne-onderzoek toen? Sterrenkundige Selma de Mink over haar grote voorbeeld: Cecilia Payne.
Artikel VPRO-gids 15 (2020), Zij van de zon (pdf)vpro2015_zonDownload
Podcast pilot
2 maart 2020
Wie is er beter, de mens of de machine? Wie is er creatiever? Kan de computer muziek maken, een logo ontwerpen, een titel verzinnen? In deze nieuwe podcast ga ik op zoek naar bijzondere verhalen uit de wereld van computers, machine learning en artificial intelligence.
Deze pilot is mede mogelijk gemaakt door Commit.
Bekijk ook:
Biologie
25 februari 2020
Biologie toen, nu en straks
Zilva van Rossum: ‘Ik wil eraan bijdragen dat we gemotiveerde beslissingen kunnen nemen over de grote vragen zoals klimaatverandering.’
Evolutiebioloog Hans Breeuwer en biologiestudente Zilva van Rossum over het 20-jarig bestaan van de faculteit FNWI van de UvA.
Lees het hele artikel hier.
Biomedische wetenschappen
25 januari 2020
Biomedische wetenschappen toen, nu en straks
Moleculair microbioloog Stanley Brul: ‘Vroeger was de cel iets wat je alleen van buiten kon bestuderen, nu kunnen we steeds meer de processen ín de cel bekijken.’
Professor Stanley Brul en student Delano Sanches over het 20-jarig bestaan van de faculteit FNWI van de UvA.
Het hele artikel is hier te lezen.
Aangenaam bij VPRO Koos
18 november 2019
Voor iedereen die op zoek is naar nieuwe podcasts is er nu: VPRO Koos. In de eerste aflevering aandacht voor Aangenaam(!). Presentator Atze de Vrieze en podcast-expert Elja Looijestijn geven tips over wat je niet mag missen en ik mocht aanschuiven om te vertellen over Aangenaam.
Luister hier aflevering 1: What’s in a name terug. (What’s in a name was trouwens de werktitel voor de podcast!)
Aangenaam op Spotify
10 oktober 2019
Aangenaam is podcasttip in VPROgids!
8 oktober 2019
Formules en symbolen
6 oktober 2019
Met symbolen en formules kun je op versimpelde wijze dingen beschrijven. Heel zakelijk, bijvoorbeeld voor het vastleggen van natuurkundige wetten. Maar het is ook een manier om gevoelens en emoties uit te drukken. Doel is om dingen zo helder mogelijk weer te geven, maar of dat altijd lukt…
Symbolen en formules, waarom gebruiken we ze zo graag? Je leest het op NPO Focus.
Wat is elektro-magnetisme?
2 oktober 2019
Maxwell, Lorentz, Einstein, noem een grote natuurkundige uit de geschiedenis en je kunt er donder op zeggen dat hij of zij iets met elektromagnetisme te maken heeft gehad. Maar wat is dat elektromagnetisme dan precies en wat hebben we er aan? Ik heb toch helemaal niks te maken met elektromagnetisme?
Wat is elektromagnetisme? Je leest het op NPO Focus.
zonder zon ben je nergens
2 oktober 2019
De ene dag barst je van de energie, de volgende dag zit je zonder. Maar waar ligt dat nu aan en wat is energie eigenlijk? In dit venster over energie schieten we van Einsteins Relativiteitstheorie naar een broodje kroket, maar komen we er achter: uiteindelijk draait alles om de zon.
Is de zon onze ultieme energiebron? Je leest het op NPO Focus.
Vink over Aangenaam
16 september 2019
Vink recenseert podcast Aangenaam!
Ouders van Nu tipt Aangenaam
12 september 2019
Ouders van Nu geeft podcast-tips voor aanstaande ouders, van bevallingsverhalen tot opvoedtips. Aangenaam staat er ook bij!
Aangenaam, Cynthia!
8 september 2019
De naam van je geliefde, van je pasgeboren dochter of je overleden lievelingshuisdier. De tatoeage wordt steeds populairder. Er zijn inmiddels 1441 officiele tattooshops in Nederland, daarmee is het aantal verdriedubbeld in 10 jaar.
Steeds meer tatoeages dus, en een groot deel daarvan zijn namen. Maar wat zou nu de meest getatoeëerde naam van Nederland zijn?
In mijn zoektocht ga ik langs bij Tattookoning Henk Schiffmacher. Hij zit al 45 jaar in het vak. Vreemde namen, aparte trends en (on)bedoelde spelfoutjes, hij zag het allemaal voorbij komen.
Maar de namen-tatoeage blijkt ook minder leuke kanten te hebben, de vrolijke zoektocht krijgt een harde wending. Wat als je gedwongen wordt de naam van je pooier op je lichaam te tatoeëren? Ex-prostituee Cynthia kreeg dankzij de stichting Share Network een coverup, een tatoeage om haar pooier-stamp te verhullen. In aflevering 7 van Aangenaam vertelt ze haar verhaal.
Aangenaam Cynthia is voorlopig de laatste aflevering van de serie. Maar blijf vooral bijzondere namenverhalen insturen naar edda.heinsman@ntr.nl, en wie weet komt er een vervolg. Heb je een mooie namentattoo? Ik ben benieuwd! Deel hem met #aangenaam.
Aangenaam Cynthia! Gemaakt door Edda Heinsman, eindredactie Saar Slegers, eindmontage Olivier Rekers.
Aangenaam, Hedwig en Michael!
2 september 2019
Aan een brug in Rotterdam hangt een slotje met daarop twee namen: Hedwig en Michael. Een liefdesslotje. Het slotje is het begin van een zoektocht. Hoe groot is de kans dat je zomaar op een brug loopt en daar een slotje tegenkomt van een stel dat je kent, in dit geval dus Hedwig en Michael? En hoe zit dat met andere – bekendere – stellen? Zijn er echt zoveel Henk en Ingrids? En hoe zit het met Jip en Janneke?
Ik kom er achter dat er een database bestaat met de namen van 5,3 miljoen Nederlandse stellen, maar dat er nog nooit onderzoek naar is gedaan(!). Samen met twee wetenschappers duik ik in de data, op zoek naar bijzondere en juist heel gewone naamcombinaties.
Naamkundige Gerrit Bloothooft (Universiteit Utrecht) komt er achter dat je een voorkeur hebt voor mensen met een naam in dezelfde naamgroep: Samantha en Kevin, Marije en Martijn, Mohamed en Rachida, Daan en Anne en Tjitske en Douwe, ze komen heel vaak voor als combinatie. Maar Hedwig en Michael komen er bekaaid vanaf.
Wiskundige Casper Albers ontdekt nog veel meer interessante feiten: zo blijk je te gaan voor een naam die een beetje op die van jou lijkt. Lange namen zoeken elkaar op, korte namen vormen ook eerder een stel. En er is zelfs een lichte voorkeur voor een naam met dezelfde beginletter!
Kun je verliefd worden op een naam? Je hoort het in aflevering 6 van Aangenaam.
Aangenaam Hedwig en Michael! Gemaakt door Edda Heinsman, eindredactie Saar Slegers, eindmontage Olivier Rekers.
Aangenaam, Dries!
26 augustus 2019
Het was lang gebruikelijk om vernoemd te worden naar een opa, oma, tante of oom. In sommige families wordt deze traditie vrij strikt nageleefd. En dat kan nog wel eens tot bijzondere situaties leiden. Aangenaam gaat deze week over vernoemingen. Vernoemd worden dankzij een roze ochtendjas of een contract op een bierviltje? Het kan allemaal! En wat als je niet vernoemt, wat doet dat met de familiebanden?
Hoe is het eigenlijk om hetzelfde te heten als je broer, is dat niet ontzettend onhandig? Henk en Henk uit Egmond-Binnen geven het antwoord!
En wat als je vernoemd bent naar je broer die is overleden? In aflevering 5 van Aangenaam hoor je het bijzondere verhaal van Dries, wiens naam niemand durfde uit te spreken.
Aangenaam Dries! Gemaakt door Edda Heinsman, eindredactie Saar Slegers, eindmontage Olivier Rekers.
Aangenaam, Uif!
19 augustus 2019
Elk jaar worden er in Nederland een paar duizend kinderen geboren die een unieke naam krijgen. Ouders zijn ontzettend creatief als het gaat om het bedenken van nieuwe namen. Wat denk je bijvoorbeeld van Dwinand, Uzume of Tos? Waar komen deze namen vandaan? En hoe is het om een naam te hebben die bijna niemand anders heeft? Is dat leuk, lekker bijzonder, of toch ook wel eens lastig…
Neeltje, de moeder van Kit, en Joris, de vader van Uto, leggen uit hoe zij op de bijzondere namen van hun kinderen zijn gekomen. Waren ze op zoek naar een unieke naam?
En hoe zit het met de naam Uif, waar komt die vandaan? En is hij eigenlijk wel zo uniek als je denkt? In aflevering 4 van Aangenaam het bijzondere verhaal van Uif, vernoemd naar een jongetje uit het ziekenhuis. Hoe zou het met dit jongetje zijn?
Aangenaam Uif! Gemaakt door Edda Heinsman, eindredactie Saar Slegers, eindmontage Olivier Rekers.
Aangenaam is podcast van de week!
16 augustus 2019
Aangenaam, Mason!
12 augustus 2019
Er worden in Nederland jaarlijks zo’n 170 duizend kinderen geboren. Een paar duizend daarvan krijgen een heel nieuwe naam. Een naam die nog nooit eerder is gegeven. Veel van die namen blijven uniek. Maar heel af en toe zit er eentje bij die enorm populair wordt. Bijvoorbeeld de naam Mason.
Mason is enorm in opkomst, vorig jaar werden er een paar honderd kinderen met de naam Mason geboren. De naam zou zomaar eens de namen-top-20 binnen kunnen dringen. Maar waar komt de naam vandaan? Wie zijn de voorlopers die de naam Mason voor het eerst aan hun zoon hebben gegeven? Op zoek naar de eerste Mason van Nederland!
Aangenaam Mason! Gemaakt door Edda Heinsman, eindredactie Saar Slegers, eindmontage Olivier Rekers.
Anne, Anna of Annie?
5 augustus 2019
Aangenaam Anne! Gemaakt door Edda Heinsman, eindredactie Saar Slegers, eindmontage Olivier Rekers.
Foto Anne van Veen: Bart Grietens
Anne, Anna of toch Annie, wie heeft de meest sexy naam van de drie?
Anna en Anne, echt iedereen kent wel iemand met die naam. Anna is dan ook van oudsher een van de meestvoorkomende namen van Nederland. De naam komt oorspronkelijk van Hanna, het zou ‘begenadigd’ betekenen. Maar welk van de twee is eigenlijk het tofst: Anna of Anne? Waar zijn meer liedjes over gemaakt? Hoe zit het bijvoorbeeld met het beroemde liedje ‘Anne’ van Herman van Veen, over wie gaat dat? Hoe is het voor deze Anne om zo te heten? En leidde het liedje tot een heuse Anne-storm?
In deze aflevering kan natuurlijk ook ‘Annie’ niet ontbreken. Want hoewel deze naam gedoemd lijkt uit te sterven, is het toch eigenlijk de meest sexy naam van de drie. Annie zou namelijk zomaar eens de ‘meest gekuste’ vrouw ter wereld kunnen zijn… Hoe dat zit, hoor je in aflevering 2 van Aangenaam!
Aangenaam, Herman!
29 juli 2019
De eerste officiële aflevering van Aangenaam gaat natuurlijk over… Herman! De naam ‘Herman’ komt steeds minder voor, en dat is eigenlijk zonde, want het is misschien wel de meest mannelijke naam aller tijden. En er zijn heel veel mooie verhalen over Hermannen te vertellen. Denk aan Stier Herman, Catharina Herman, Herman het Brood (niet te verwarren met Herman Brood) en wat is het verhaal van mijn vier ooms Herman?
Alle muziek in deze aflevering is overigens gemaakt door een Herman! Zo is de begintune (die elke aflevering terugkomt) het nummer I’m walking van Perquisite en Benjamin Herman.
Meer over bijzondere vrouwen uit de geschiedenis? Ga naar de site van Els Kloek.
Mijn eigen Herman Brood is helaas overleden, ik had hem een beetje verwaarloosd in de koelkast. Gelukkig heeft hij wel nakomelingen gekregen! Wil je weten hoe het daarmee staat, of zelf aan het HermanProject meedoen? Ga naar het Herman Project.
Aangenaam Herman! Gemaakt door Edda Heinsman, eindredactie Saar Slegers, eindmontage Olivier Rekers.
Aangenaam!
17 juli 2019
Of je nu een unieke naam hebt, of juist een algemene, er zit achter elke naam wel een bijzonder verhaal. Waar komt je naam vandaan? Wat zegt een naam over iemand? Vanaf 28 juli verschijnt bij NPORadio1 mijn nieuwe podcast over namen: Aangenaam!
Verhalen over namen? Huh?
We gaan bijvoorbeeld op zoek naar de meest getatoeëerde naam van Nederland, en komen er achter wat de -onverwachte- naam is van de meest gekuste vrouw ter wereld.
Maar er komt nog veel meer aan bod: Want hoe ontstaat een hippe naam? Hoeveel Henk&Ingrids zijn er nu echt? Heeft iedereen een oom Herman? Hoe is het als niemand je bij je naam durft te noemen? En wat vinden de twee broers Henk er van dat ze hetzelfde heten?
De nieuwe podcast Aangenaam! Gemaakt door Edda Heinsman, eindredactie Saar Slegers, eindmontage Olivier Rekers.
Aangenaam – de special
16 juli 2019
Denk je vaak na over je naam? Waarschijnlijk niet. Maar sommige mensen hebben geen keus, er is iets met hun naam, iets dat ze dwingt er mee bezig te zijn.
Waarom durft bijvoorbeeld niemand Dries bij zijn naam te noemen? En wat hebben een vliegtuig en een ongeluk met kerstverlichting met vernoeming te maken? Luister in Radio Doc naar Aangenaam – de special.
Op zondag 21 juli om 21u op NPO Radio1 een aftrap van de serie Aangenaam bij RadioDoc: Aangenaam – de special. Twee verhalen uit de nieuwe podcast samengevoegd door Edda Heinsman, eindredactie Ottoline Rijks, eindmontage Olivier Rekers.
Energie uit planten
16 mei 2019
Ook planten wekken energie op. Sommige bacteriën bij de wortels produceren elektronen. Maar hoe vang je die op? Sosha reist af naar Wageningen om te kijken hoe ze stroom uit de bodem halen. Vormgeefster Ermi van Oers maakt er zelfs ‘levend licht’ mee.
Het Klokhuis, aflevering Energie uit planten, regie: Jan Pieter Schaap, presentatie: Sosha Duysker, productie: Bastiaan Meijer, redactie: Edda Heinsman.
Kinderdromen en rocket science
29 maart 2019
Vijftig jaar geleden konden we nog niet dromen van smartphones, zonnepanelen en satellietnavigatie. Toch is er iets wat toen lukte en wat we nu niet meer kunnen: mensen op de maan zetten. Maar daar gaat verandering in komen.
Edda Heinsman verdiepte zich voor de VPRO Gids over het Orion-programma, dat bemande ruimtevaart in een stroomversnelling moet gaan brengen. Lees hier het hele verhaal.
VPRO-gids, maart 2019.
Ruimte-afval
7 oktober 2018
Er is bijna geen plekje meer te vinden waar de mens geen sporen achterlaat. De aarde is een reusachtige vuilnisbelt; de oceaan is een immense plastic soep. Ook de ruimte is niet meer veilig voor menselijk afval: oude raketonderdelen, afgedankte satellieten en nu zelfs een Tesla.
Miljoenen stukjes ruimteafval zwerven met duizelingwekkende snelheid in banen rond de aarde. Is dat erg? Je leest het op NPO Focus.
nanotechnologie onder de loep
5 oktober 2018
Een baksteen is zo’n twintig centimeter lang, een legosteentje al tien keer korter. Maar wil je écht kleine dingen bouwen, op nanoschaal, dan moet je dat legosteentje nog 10 miljoen keer kleiner maken. Een nanometer is honderdduizend keer kleiner dan de dikte van een haar of een vel papier. Lastig voor te stellen dat wetenschappers op deze ontzettend kleine schaal dingen bouwen, vergelijkbaar met de bouwwerken die je als kind bouwt met lego.
Wat kunnen we met nanotechnologie? Je leest het op Focus.
computerloos leven
4 oktober 2018
Nu het coronavirus ons massaal tot thuisblijven dwingt, blijkt hoe onmisbaar de computer in ons leven is geworden. Online vergaderen, mailen en chatten of online onderwijs, de mogelijkheden zijn onbegrensd. Maar ook in de rest van ons leven speelt de computer een essentiële rol. Hoe werd de computer alomtegenwoordig? En hoe zal hij zich verder ontwikkelen? Je leest het op Focus.
Ontstaan heelal
3 oktober 2018
De perfecte zomeravond: eerst een prachtige ondergaande zon, dan een heldere nacht met een klein maansikkeltje op een tapijt van duizenden flonkerende sterren. Hét moment voor de grote filosofische vraag: Waar komt dit alles vandaan? Is er een begin of een eind? De planeet, de zon, al die sterren…
Hoe is het heelal ontstaan? Je leest het op NPO Focus.
nooit stille oceanen
2 oktober 2018
Je hoeft maar aan het strand te liggen en je merkt het meteen: het ene moment word je bijna overspoeld door een golf, een paar uur later moet je meters lopen naar de branding. Dat de zee niet stilstaat, is duidelijk. Maar hoe zit dat met de oceanen? Hoe lopen de stromingen door de grote wereldzeeën, en hoe worden die veroorzaakt? En – de geïnteresseerde zeevaarder daargelaten – waarom is dit überhaupt belangwekkend?
Waarom staan de oceanen niet stil? je leest het op de site van Focus.
Bliksem
5 september 2018
Geraakt door de bliksem
Stiekem ben ik best wel bang voor onweer. Vooral met roeien voel ik me een aansteller als ik enigszins hysterisch het water af wil zodra het begint te rommelen in de verte. Ik vrees dat dit na het maken van deze aflevering niet beter is geworden. Tegelijk begrijp ik ook steeds meer van de fascinatie die mensen hebben voor bliksem. Die superslowmotionbeelden van hoe de ontlading zijn weg zoekt: prachtig!
In deze FOCUS-aflevering proberen Elisabeth en Diederik meer te weten te komen over het fenomeen bliksem. Ze gaan langs bij wetenschappers die de eerste vonk willen verklaren maar komen ook met praktische tips: wat moet je doen als je overvallen wordt door onweer op een festival? En heeft het eigenlijk wel zin om te tellen hoe ver het onweer nog weg is?
FOCUS: Geraakt door de bliksem, 5 sept 20:45u NPO2. Regie: Pier Wouda, Productie: Mariella Hup, Presentatie: Diederik Jekel&Elisabeth van Nimwegen, Redactie: Edda Heinsman.
Nog niet genoeg bliksem gehad? Bekijk dan zeker ook dit venster.
Bevergekte
10 augustus 2018
Bevergekte bij Parel Radio
Hiep hoi! Mijn verhaal Bevergekte is nu te luisteren in de podcast van Parel Radio!
Je moet er in New York goed voor zoeken, maar als het je eenmaal opvalt, zie je ze overal: bevers. Je vindt ze op gebouwen van de overheid, muurschilderingen, zelfs op de badge van elke New Yorkse politieagent. Wat doet die bever daar?
In een poging het antwoord te vinden kom ik terecht bij milieukundige Dr. Joop Varekamp (Wesleyan University, Connecticut). Hij heeft een bijzonder verhaal over mode, syfilis, milieuvervuiling en klimaatverandering, waarbij de invloed van de bever groter is dan gedacht.
Gemaakt door Edda Heinsman, techniek: Arno Peeters, eindredactie: Ottoline Rijks.
Bekijk ook:
kopje DNA-soep
19 juni 2018
Elke week een kopje DNA-soep
“Koeien, kippen, mensen, schimmels”, Judith van Bleijswijk van het NIOZ noemt de soorten op die ze op zee tegenkomt. Tenminste, sporen van het DNA dat ze in de oceaan achterlaten. “De zee is eigenlijk een grote soep van DNA.”
Lees het volledige Kennislink-artikel hier.
De wereld van morgen
5 juni 2018
Waar waren we zonder innovatie? Verzopen? Weggevaagd? In ‘De wereld van morgen’ wordt de Nederlandse Innovatieprijs 2018 uitgereikt aan het meest innovatieve bedrijf van Nederland van dit jaar. Er wordt gekeken hoe zij Nederland steeds een stukje beter, productiever of mooier maken.
Bekijk ook:
Net als Kapitein Ortega
23 mei 2018
Twee weken op een schip midden op de Atlantische Oceaan, wat was ik daar in hemelsnaam aan het doen? Naast zeeziek over de reling hangen, gingen we net als kapitein Ortega (je weet wel van de snorkels) op zoek naar kleine onderwaterwezens, koralen in dit geval. Het was stormachtig, maar toch lukte het de wetenschappers de metingen te doen waar ze voor gekomen waren. We hengelden zelfs nog wat van die bizarre onderwaterwezens omhoog. Maar wat was nu uiteindelijk de conclusie van de expeditie? Lees mijn blog op Kennislink.
Verrassing
22 mei 2018
Het einde van de expeditie is in zicht, de instrumenten die een jaar geleden overboord gezet werden, zijn veilig binnen gehaald. Nog een paar uur jojo-en – apparatuur verticaal op en neer door het water slepen om allerlei eigenschappen van de waterkolom in kaart te brengen – en dan beginnen we aan de terugreis. Het is toch nog zo’n anderhalve dag varen en er is storm op komst, dus de kapitein is onverbiddelijk. Zelf zit ik achter het bureautje in mijn hut te typen. Dat jojo-en heb ik na al die dagen wel gezien. Dan staat ecologe Anna van der Kaaden (NIOZ) in de deuropening. “Edda, kom snel, dit moet je zien!”
Lees het volledige Kennislink-artikel hier.
Geoliede machine
18 mei 2018
De metingen vanaf het onderzoeksschip de Pelagia gaan gesmeerd. De wetenschappers hebben hun ritme aan boord gevonden: meten, slapen, eten. En zelfs de zee houdt zich rustig. Nu is het moment gekomen om de instrumenten die een jaar lang metingen hebben gedaan in de diepe donkere zee, weer boven te halen. Maar lukt het om ze weer terug te vinden, en hebben ze het al die tijd gedaan?
Lees het volledige Kennislink-artikel hier.
massamigratie
9 mei 2018
Massamigratie in de oceaan
We hebben al een kleine week geen land meer in zicht tijdens deze negende etappe van de NICO-expeditie, waarin we proberen uit te vinden hoe het kan dat er koralen groeien in de koude donkere Atlantische Oceaan, op de Rockallbank, zo’n 270 zeemijl ten noordwesten van Ierland. Overal zee, gelukkig nu iets vlakker dan de afgelopen dagen. Stiekem hoop ik op een walvis. En ja! In de buurt van het schip steken vier à vijf grienden heel even boven het water uit. Ik blijf nog een half uur staren, maar de kleine walvissen zijn weer verdwenen. Verder is er geen spoortje leven te bekennen.
Lees het volledige Kennislink-artikel hier.
Gods theater
7 mei 2018
Op de eerste rij in Gods theater
Na twee dagen zo min mogelijk bewogen te hebben, vanwege zeeziekte, durf ik het aan om het schip te verkennen. In de stuurhut is het uitzicht op de woeste zee adembenemend. Maar de wetenschappers balen.
“Best aardig, toch?” zegt kapitein John Ellen. Hij zit ontspannen aan het roer, zijn voeten omhoog, schijnbaar onbewogen door de golven die maar blijven komen. Hij legt uit dat de stipjes op de radar geen schepen zijn maar de toppen van golven. We hebben al dagen geen schip meer gezien. “Geen vissersschepen maar er zit wel vis”, zegt John. Hoe weet hij dat? Door de vogels. En inderdaad, grote groepen meeuwen en noordse stormvogels (of mallemukken zoals de Deense onderzoeker Mads Schultz van het Institute for Bioscience ze noemt) zwermen achter het schip aan. Er vliegen ook een paar jan-van-genten.
Lees het volledige Kennislink-artikel hier.
Ruimteschroot
22 maart 2018
De strijd tegen het ruimteschroot
Er is bijna geen plekje meer te vinden waar de mens geen sporen achterlaat. De aarde is een reusachtige vuilnisbelt; de oceaan is een immense plastic soep. Ook de ruimte is niet meer veilig voor menselijk afval: oude raketonderdelen, afgedankte satellieten en nu zelfs een Tesla. Miljoenen stukjes ruimteafval zwerven met duizelingwekkende snelheid in banen rond de aarde. Is dat erg? Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel gaan voor Focus op onderzoek.
Focus, aflevering ‘De strijd tegen het ruimteschroot‘, 22 maart 2018. Regie: Mike Warmels, Productie: Mariella Hup, Roland Vissers, Lisa Budde, Presentatie: Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel, Redactie: Edda Heinsman.
Lees hier meer over ruimtepuin.
Stephen Hawking
15 maart 2018
Wie was Stephen Hawking en wat waren zijn grootste ontdekkingen? Focus duikt in de wereld van zwarte gaten, het vroege universum en het begin van de tijd.
Focus, aflevering ‘Stephen Hawking‘, 15 maart 2018, Regie: Pier Wouda, Roul Meijer en Saskia van Leeuwen, Presentatie: Diederik Jekel&Elisabeth van Nimwegen, Productie: Mariella Hup&Lisa Budde, Redactie: Dirk de Bekker, Astrid Crebas, Ines Kaal, Anne Martens en Edda Heinsman.
Experimenteer met: kaarsen!
27 januari 2018
Gezellig al die lichtjes met kerst, maar nu de feestdagen voorbij zijn, kun je met die kaarsjes ook heel leuk experimenteren! Want hoe doe je een kaars uit zonder te blazen? Wat heeft een kaars eigenlijk nodig om te branden? En hoe maak je met een kaars een vacuüm?
TechYourFuture/ tekst: Edda Heinsman
Zuidpool
28 december 2017
Bart gaat mee met wetenschappers, op naar de Zuidpool. Hoe doe je daar onderzoek? En waarom zou je daar eigenlijk onderzoek willen doen?
Het Klokhuis, aflevering Zuidpool, 28 december 2017. Regie: Saskia van Leeuwen, Presentatie: Bart Meijer, Camera/geluid: Wim Oosthoek, Productie: Jiske Walstra, Redactie: Edda Heinsman.
De Wondere Wereld van Chriet Titulaer
27 december 2017
In deze ode aan Chriet Titulaer kijken Diederik Jekel en Lieven Scheire terug naar het fragment dat het meest indruk op hen heeft gemaakt.
Op 23 april 2017 overleed natuur- en sterrenkundige, televisiepresentator en populair wetenschappelijk schrijver: Chriet Titulaer.
TROS Wondere Wereld
Met zijn programma ‘TROS Wondere Wereld’ bracht Chriet Titulaer op een bijzondere wijze de wetenschap in de Nederlandse huiskamers en heeft daarmee velen geïnspireerd. Zo ook de Nederlandse wetenschapper Diederik Jekel en de Vlaamse wetenschapper en comedian Lieven Scheire. Zij willen in deze special over Chriet laten zien wat hij voor hen betekende, hoe men in de jaren ’80 naar de toekomst keek en hoe die toekomst zich nog verder ontwikkelt.
Een ode aan Chriet Titulaer
In deze ode aan Chriet Titulaer blikken Diederik en Lieven terug en vooruit op verschillende staaltjes technologie die door de jaren heen zijn besproken in het programma TROS Wondere Wereld. Waar leek het in de jaren ’80 naartoe te gaan, waar staan we nu en waar brengt de toekomstige technologie ons?
Samen met o.a André van Duin en André Kuipers en mensen die zich inzetten om wetenschap voor een groter publiek toegankelijk te maken, kijken we terug naar het fragment dat het meest indruk op hen heeft gemaakt. En brengen we een ode aan de meest indrukwekkende voorspellingen van Chriet Titulaer.
Dankzij het programma ‘Wondere Wereld’ liet Chriet Titulaer ons land jarenlang kennismaken met de laatste snufjes en gadgets van het moment. Daarnaast deed hij gewaagde voorspellingen over deze techniek die bijna allemaal uitgekomen zijn.
Bekijk ook:
Experimenteer met: ballonnen!
27 november 2017
Ballonnen zijn ontzettend leuk op een feestje, maar je kan er vooral leuk mee experimenteren. Want hoe blaas je een ballon op zonder te blazen? En wist je dat je met een ballon de lucht kan wegen?
TechYourFuture/tekst: Edda Heinsman
Paniek in de menigte
9 november 2017
De Kennis van Nu onderzoekt hoe we ons het best kunnen voorbereiden op een plotselinge panieksituatie. Onderzoekers gebruiken virtual reality om calamiteiten in menigtes na te bootsen. Zo zien ze hoe we steden, stations en luchthavens evacuatieproof kunnen maken. Met serious games wordt onderzocht hoe individuen in de menigte reageren tijdens een ramp. Met een virtuele versie van zichzelf doet Elisabeth van Nimwegen mee aan een virtuele evacuatie.
De Kennis van nu, aflevering ‘Paniek in de menigte‘, 9 november 2017, Regie: Roul Meijer, Presentatie: Diederik Jekel&Elisabeth van Nimwegen, Productie: Mariella Hup, Redactie: Roul Meijer/Edda Heinsman.
Experimenteer met: touwtjes!
27 oktober 2017
Met touw kun je van alles doen: je veters vaststrikken, een kadootje inpakken, iets punniken, touwtje springen. Maar je kunt er ook heel leuk mee experimenteren! Zo kun je water langs een draadje laten lopen, je kunt er een ijsklontje mee optillen en je kunt er een telefoon van maken, een slinger of een klokkenspel.
TechYourFuture/ tekst: Edda Heinsman
Diesel ademen en goud plassen
12 oktober 2017
De patiënt niet gekoppeld aan de zuurstoftank maar aan de uitlaat van een dieselmotor. En dan het liefst flink fietsend op een hometrainer, zodat hij extra diep ademhaalt. Het klinkt als een wrange grap, maar toch is het precies het experiment waar toxicoloog en hoogleraar Flemming Cassee van het RIVM zich aan waagt. Want hoewel uit epidemiologische studies blijkt dat naast een snelweg wonen niet gezond is, is er nog veel onbekend over wat fijnstof precies doet.
VPROgids nr 37/tekst: Edda Heinsman
van draaischijf naar smartphone
5 oktober 2017
De telefoon, je gebruikt hem elke dag: even een appje sturen, het weer checken voor je op de fiets springt of je tante bellen om haar te feliciteren op haar verjaardag. Maar hoe werkt de telefoon eigenlijk, wie heeft hem bedacht, en wat zijn de nadelen van het altijd bereikbaar zijn?
Van draaischijf naar touchscreen: hoe is de telefoon veranderd? Je leest het op NPO Focus.
nooit meer verdwalen
4 oktober 2017
‘Neem de volgende afslag, probeer om te keren, bestemming bereikt’. Iedereen kent dit soort zinnetjes. Moest je vroeger nog hannesen met een kaart, nu vertelt de smartphone of auto-navigatie precies waar je moet zijn. Het houdt zelfs rekening met de laatste omleidingen en files. Dit zou allemaal onmogelijk zijn zonder het wereldwijde plaatsbepalingssysteem GPS. Wie bedacht ooit dat het handig zou zijn om satellieten rond de aarde te laten draaien om precies te weten waar op aarde je je bevindt? En hoe werkt het systeem eigenlijk?
Hoe zorgt GPS ervoor dat we nooit meer verdwalen? Je leest het op NPO Focus.
hoe oud kun je worden?
3 oktober 2017
We worden in Nederland steeds ouder. Wereldwijd behoort ons land tot de koplopers. Vrouwen worden zelfs nog iets ouder dan mannen. Waar ligt dat aan? Waar ligt de grens? En wat kunnen we eigenlijk leren van dieren over levensduur? Met NPO Focus op zoek naar een lang en gezond leven.
Worden we binnenkort allemaal honderd? Je leest het op NPO Focus.
Geraakt door de bliksem
2 oktober 2017
Het kan tientallen tot honderden kilometers lang zijn en is zo heet als het oppervlak van de zon: bliksem. Hoe ontstaat dit spectaculaire natuurverschijnsel? Kunnen we bliksem opslaan als energiebron? En kun je een blikseminslag overleven?
Wat gebeurt er als de bliksem inslaat? Je leest het op NPO Focus.
ode aan het microleven
2 oktober 2017
Dodelijke bacteriën, woekerende schimmels en killer-algen. De reputatie van micro-organismen is niet al te best. Toch spelen deze kleine wezentjes ongemerkt op vele vlakken in ons leven een rol. Tijd voor een ode aan het microleven.
Waarom kunnen we niet zonder bacteriën en schimmels? Je leest het op NPO Focus.
Afblijven! Natuur!
28 september 2017
Vergeet de bekende bedreigde diersoorten als de panda en de walvis. Volgens hoogleraar natuurbeheer Frank Berendse is in Nederland de afgelopen decennia bijna ongemerkt tachtig tot negentig procent van de vliegende insecten verdwenen. Er voltrekt zich een ramp.
VPROgids nr 35/tekst: Edda Heinsman
Experimenteer met: paperclips!
27 september 2017
Je kunt er een stapeltje papier mee bij elkaar houden, of een lange ketting mee maken, maar paperclips zijn ook ontzettend geschikt voor leuke experimenten! Wist je bijvoorbeeld dat je paperclips op water kunt laten drijven? Dat je met een opengevouwen paperclip kunt zien waarom de mannequin-challenge zo moeilijk is? En hoe laat je een paperclip gloeiend heet worden zonder vuur of stroom?
TechYourFuture/ tekst: Edda Heinsman
Schoonste lucht
21 september 2017
Elke Nederlander heeft ermee te maken: vervuilde lucht. Boosdoeners zijn de industrie, het verkeer en de veeteelt. Waar in Nederland is de lucht het minst vervuild? De Kennis van Nu zocht het uit!
Elisabeth spreekt met epidemioloog Saskia van der Zee over de negatieve effecten van fijnstof. Ook praat ze met Edwin de Vries, ambassadeur van het Longfonds, over zijn gevecht tegen luchtvervuiling. Korstmosdeskundige Laurens Sparrius laat Elisabeth de verschillen zien tussen mossen in gebieden met schone en vervuilde lucht. Diederik gaat op pad met luchtkwaliteitsexpert Dave de Jonge om vervuiling op de wegen te meten en test of het dragen van een mondkapje wel zin heeft. Waar in Nederland blijkt uit hun meting de lucht het schoonst te zijn?
De Kennis van nu, Regie: Uif Putters, Presentatie: Diederik Jekel&Elisabeth van Nimwegen, Productie: Roland Vissers, Redactie: Edda Heinsman
Amsterdamse grachten
14 september 2017
‘Aan de Amsterdamse grachten heb ik heel mijn hart voor altijd verpand’ klinkt het tijdens het Grachtenfestival. Maar hoe is het eigenlijk gesteld met de kwaliteit van het grachtwater? Het Schone Water Experiment onderzoekt dit samen met burgers.
VPRO-gids, september 2017, tekst: Edda Heinsman
Lees hier het volledige artikel.
Schoonste water
14 september 2017
Nederland is een waterland: het heeft zowel grote rivieren en meren als kleine stroompjes en vennetjes. Maar waar in Nederland is nu het water het schoonst? Dat wilden we weleens weten.
Om daarachter te komen, verzamelden Elisabeth en Diederik watermonsters uit heel Nederland. Diederik begint in Eijsden aan de grens met Duitsland, waar de Maas Nederland binnenstroomt. En Elizabeth gaat in open water zwemmen met Olympisch zwemkampioen Ferry Weertman. Wat is schoon water eigenlijk? Daarover hebben wetenschappers verschillende meningen. De watermonsters van De Kennis van Nu zijn naar onderzoekscentrum Naturalis gestuurd voor DNA-analyse. Wat vertelt het waterleven over de kwaliteit? En waar blijkt het schoonste water in Nederland te vinden te zijn?
De Kennis van nu, regie: Uif Putters, Presentatie: Diederik Jekel&Elisabeth van Nimwegen, productie: Roland Vissers, redactie: Edda Heinsman
Grootste biodiversiteit
7 september 2017
Nederland telt zo’n veertigduizend soorten, van biestarwegras tot de sierlijke witsnuitlibel. Maar de natuur is niet overal even gevarieerd. Waar in Nederland zijn de meeste soorten planten en dieren te vinden? De Kennis van Nu zoekt het uit!
Wat is natuur precies? Dat bespreekt Elisabeth met Midas Dekkers. Ze gaat samen met een plantenecoloog op safari in de duinen en spreekt met hoogleraar Natuurbeheer Frank Berendse over het belang van biodiversiteit. Ook onderzoekt ze hoe ecoducten versnippering tegengaan en zo kunnen helpen om het uitsterven van soorten te voorkomen. Diederik zoekt met insectendeskundige Vincent Kalkman naar leven in de Overijsselse Weerribben en hij leert hoe je soorten kunt waarnemen.
De Kennis van nu, Regie: Uif Putters, Presentatie: Elisabeth van Nimwegen&Diederik Jekel, productie: Roland Vissers&Mariella Hup, redactie: Edda Heinsman
Experimenteer met: boterhamzakjes!
28 augustus 2017
Boterhamzakjes: meestal doe je er niet veel anders mee dan je brood in bewaren. Maar je kunt er ontzettend interessante experimenten mee doen. Laten knappen, dat heb je vast wel eens gedaan, maar heb je dat ook geprobeerd terwijl hij vol water zit? En lukt het dan ook om hem in de fik te steken? Wat gebeurt er eigenlijk als je er een satéprikker in prikt? En wist je dat je een boterhamzakje kan laten zweven?
TechYourFuture/ tekst: Edda Heinsman
Buienradar
22 augustus 2017
Hoe weet je smartphone dat het gaat regenen? Nienke gaat op bezoek bij het KNMI om ui te zoeken hoe de buienradar werkt. Druppeltjes in een wolk blijken op spiegeltjes te lijken. In Delft staat de nieuwe generatie van de neerslagradar. Met dat apparaat kun je ook nog eens voorspellen welk soort neerslag naar beneden gaat komen. Hagel, sneeuw of regen. Hoe werkt dat?
Het Klokhuis aflevering Neerslagradar, 22 augustus 2017. Regie: Maurice de Graaf, productie: Dorita Sluimer, presentatie: Nienke de la Rive Box, redactie: Edda Heinsman
Van DNA tot Z
20 augustus 2017
DNA is vrijwel elke dag in het nieuws. Of het nu gaat om baanbrekend onderzoek, een misdaad die eindelijk wordt opgelost, of berichten om over te glimlachen (Napels zet DNA in om de herkomst van hondenpoep op straat te achterhalen). DNA is overal. In Van DNA tot Z onderzoekt presentator Ajouad El Miloudi de plek die DNA inneemt in ons dagelijks leven en blikt hij vooruit naar de toekomst. Zijn we klaar voor toekomstige ontdekkingen, wat is er nu al mogelijk en wat zijn de ethische grenzen?
Bekijk ook:
LEREN VAN ONGELABELDE BIG DATA
13 augustus 2017
Is dit een hond of een kat? Hoe duur is dit huis? Is deze persoon ziek? Waar gaat deze website over? – allemaal zaken die je een computer kunt leren herkennen. Jesse Krijthe onderzoekt hoe goed dat classificeren gaat als je de computer ongelabelde voorbeelden voorschotelt.
Lees hier het volledige artikel. door Edda Heinsman
Slimme vliegers
4 augustus 2017
Jaaaa! Vliegeren! Superleuk! Nienke gaat naar een internationaal vliegerfeest in Emmen. Maar vliegeren is niet alleen leuk, je kunt vliegers ook heel slim gebruiken. Als je er een camera aan hangt, heb je geen drone nodig voor mooie beelden! Of wat dacht je van elektriciteit opwekken met een vlieger?
Het Klokhuis, aflevering Slimme vliegers, 4 augustus 2017. Regie: Uif Putters, Presentatie: Nienke de la Rive Box, Productie: Laurien Hylkema, Redactie: Edda Heinsman.
Liegen
3 augustus 2017
Hoe weet je of iemand liegt of niet? Nienke gaat aan de leugendetector. Maar is die leugendetector waterdicht? Nienke onderzoekt samen met wetenschappers en de politie hoe je kunt ontdekken of iemand liegt. En hoe goed is ze zelf eigenlijk in het vertellen van een leugen?
-Het Klokhuis, aflevering ZOEK HET UIT! Liegen, 3 augustus 2017. Regie: Maurice de Graaf, Presentatie: Nienke de la Rive Box, Productie: Dorita Sluimer, Redactie: Edda Heinsman.
Brandweertraining
2 augustus 2017
Een derde van alle meldingen die bij de brandweer binnenkomen heeft niets met brand te maken. Nienke traint mee met de hulpverleningsteams van de brandweer. Ze krijgt te maken met het team ‘gevaarlijke stoffen’ en het duikteam. Uiteindelijk moet ze zelfs een auto open zagen.
-Het Klokhuis, aflevering Brandweertraining, 2 augustus 2017. Regie: Maurice de Graaf, Presentatie: Nienke de la Rive Box, Productie: Laurien Hylkema, Redactie: Edda Heinsman.
Tenten
28 juli 2017
Een tent is niet meer dan een draagbaar huis gemaakt van stof en een paar stokken. Toch beschermt een tent je tegen kou, regen, en wind. Hoe krijgen ze dat voor elkaar? Lisa onderzoekt het in een heuse tentenfabriek. Waarom mag je bijvoorbeeld nooit een handdoek over je tent leggen? Verder gaan we natuurlijk tentje-testen met de hulp van de brandweer. Met heel veel water en wind.
Het Klokhuis, aflevering Tenten, 28 juli 2017. Regie: Uif Putters, Presentatie: Lisa Wade, Productie: Dorita Sluimer, Redactie: Edda Heinsman.
experimenteer met: suikerklontjes!
28 juli 2017
Lekker, een beetje suiker in je thee. Misschien vind je één klontje wel niet genoeg. Wat dacht je van dertig suikerklontjes in je thee? Is dat lekker? En wat gebeurt er met een winegumbeertje als je dat in heel zoet water legt? Of in gewoon water? En proeven of iets zoet of zout is, doe je natuurlijk met je tong… Of niet!?
TechYourFuture/ tekst: Edda Heinsman
Brandweeropleiding
26 juli 2017
Hoe word je brandweerman? Nienke doet mee aan een uitgebreide selectie om te kijken of ze mee mag doen met de brandweeropleiding. Daar komen een aantal zware fysieke tests bij kijken. Samen met leerling Jacqueline doet ze een eerste examen op de tweejarige opleiding. Er moet een brand geblust worden!
Het Klokhuis, aflevering Brandweeropleiding, 26 juli 2017. Regie: Maurice de Graaf, Presentatie: Nienke de la Rive Box, Productie: Laurien Hylkema, Redactie: Edda Heinsman
Perfect sprookje
24 juli 2017
Vraag Jeroen Linssen iets over zijn onderzoek te vertellen en hij komt met verhalen over Roodkapje, robots en politie. Hij ontwikkelde een serious game voor politieagenten in opleiding en werkte aan een interactief spel voor kinderen. ‘Zorgen dat de computer je begrijpt en op de juiste manier reageert, daar gaat het om.’
Lees hier het volledige artikel. door Edda Heinsman
Groeien
20 juli 2017
Hoe groei je? Nienke zoekt het uit met de onderzoekers van de Technische Universiteit in Eindhoven. De belangrijkste bouwstenen zijn natuurlijk onze cellen. Maar hoe weten die cellen hoe ze moeten groeien? Het is de onderzoekers op de Universiteit al gelukt om hartcellen te kweken op een schoteltje. De cellen kloppen echt!
Het Klokhuis, aflevering ZOEK HET UIT! Groeien, 20 juli 2017. Regie: Maurice de Graaf, Presentatie: Nienke de la Rive Box, Productie: Dorita Sluimer, Redactie: Edda Heinsman
Kleinste deeltjes
6 juli 2017
Nienke gaat naar Zwitserland! Een heel team van onderzoekers is daar bezig met de zoektocht naar de kleinste deeltjes. Onderzoekers Rosemarie Aben en Ivo van Vulpen leggen in de gigantische tunnel van de deeltjesversneller van CERN uit hoe ze op zoek zijn naar het ‘Higgs-deeltje’. Wat is dat eigenlijk voor een raar ding?
-Het Klokhuis, aflevering ZOEK HET UIT! Kleinste deeltjes, 6 juli 2017. Regie: Maurice de Graaf, Presentatie: Nienke de la Rive Box, Productie: Dorita Sluimer, Redactie: Edda Heinsman.
Experimenteer met: afwasmiddel!
28 juni 2017
Experimenteer met… afwasmiddel!
Veel mensen hebben een vaatwasser, lekker handig denk je misschien. Maar eigenlijk is het jammer! Want dan heb je misschien geen afwasmiddel in huis. En met afwasmiddel kun je heel leuke proefjes doen.
TechYourFuture/ tekst: Edda Heinsman
Pokemons vangen
8 mei 2017
Ongelimiteerd Pokemons vangen dankzij Bogdan Ghit
Nog even het bijschrift bij een afbeelding aanpassen, de laatste typefout eruit halen en dan is Bogdan Ghit zo ver: zijn proefschrift kan naar de drukker en hij kan promoveren. ‘Het is een beetje zoals een vriend van me zegt: je proefschrift is nooit helemaal klaar, maar op een gegeven moment moet je hem verlaten’, aldus Ghit.
Lees hier het volledige artikel. Tekst: Edda Heinsman
Experimenteer met: een fiets!
3 mei 2017
De dagen worden langer, dus ook na school kun je nog lekker met de fiets op pad. Mocht het nu een keertje regenen, dan kun je nog steeds je fiets gebruiken. Je kunt er namelijk ook mee experimenteren!
TechYourFuture/tekst: Edda Heinsman
experimenteer met: tulpen!
5 april 2017
Het is lente! Overal steken vrolijk gekleurde bloemen hun kop in de zon: eerst de krokussen, daarna de narcissen en nu wordt het tijd voor tulpen. En met die tulpen kun je leuk experimenteren.
TechYourFuture/tekst: Edda Heinsman
TWITTER VERBETERT DE WERELD
29 maart 2017
Van gladheid op de weg tot een watersnoodramp, Ali Hürriyetoğlu gebruikt twitter om nauwkeurig in kaart te brengen wat er speelt in de wereld. door Edda Heinsman
Elke dag worden er wereldwijd miljoenen tweets verstuurd. Ali Hürriyetoğlu maakt hier slim gebruik van. Zijn doel is: de juiste tweets er uit filteren die praktisch inzicht geven in de situatie. Waar moet bijvoorbeeld na een natuurramp de hulp naar toe en waar is precies behoefte aan? Of hoe verbeter je de file-informatie? Hürriyetoğlu to the rescue.
Ali Hürriyetoğlu heeft er geen probleem mee dat het interview wordt opgenomen. ‘Absoluut niet! Wat mij betreft kunnen we niet open genoeg zijn. Als iedereen zijn data afschermt, blijft er voor mij weinig te onderzoeken over’, lacht de onderzoeker. ‘Ik ben voor mijn onderzoek afhankelijk van hoe open mensen online zijn.’
Lees hier het volledige artikel.
Interactieve speeltuin
23 maart 2017
Kinderen die minder goed meekomen toch enthousiast laten meedoen, mensen sneller laten revalideren en meervoudig gehandicapten vrolijk maken. Er is meer mogelijk met spel dan je denkt. Robby van Delden gebruikt interactieve technologie om spelen voor iedereen leuker te maken.
Lees hier het volledige artikel. Door Edda Heinsman
EMOTIES VINDEN IN TWITTER
21 maart 2017
Het weer, vakantie, een concertbezoek of gewoon een blije kat, er is altijd wel een reden te vinden om te twitteren. Honderdduizenden tweets vliegen alleen al in Nederland elke dag de virtuele wereld in. Voor taaltechnoloog Florian Kunneman een schat aan informatie. Lukt het hem de computer tweets te laten interpreteren als een mens? door Edda Heinsman
Het nieuws detecteren en zelfs voorspellen uit tweets, dat was de droom waar Kunneman zijn onderzoek mee begon. ‘In de aanloop van een staking uiten mensen vooraf al hun ongenoegen online. Wanneer twee beroemdheden scheiden, gonst het op twitter van de geruchten.’ Florian Kunneman wilde met behulp van statistiek en informatie-extractie het nieuws uit al die tweets filteren. Hij kwam er echter al vrij snel achter dat het voorspellen van nieuws uit tweets iets te ambitieus was. ‘Een leuke mop op twitter wordt heel vaak geretweet. Dat pik je dan op, maar dat is geen nieuws.’
Lees hier het volledige artikel.
TWEE KEER SNELLER ZOEKEN
7 maart 2017
Uit enorme bergen data dat ene bestandje te voorschijn toveren, zonder dat het uren duurt; dankzij Mrunal Gawade lukt dat nu een stuk sneller.
Mrunal Gawade staat op het punt om te promoveren, maar hij is totaal niet zenuwachtig voor de ceremonie. ‘Ik ben al meer dan zes maanden klaar met de eerste versie van mijn proefschrift. Dus ik had veel voorbereidingstijd en ben inmiddels niet meer nerveus.’ Gawade promoveert in de database-groep van het CWI. Hij werkt met en aan de open source software van MonetDB solutions, waarvan zijn promotor Martin Kersten de CEO is. Gawades missie was om computercores zo efficiënt mogelijk te gebruiken en zo uit een enorm complexe database zo snel mogelijk informatie te halen. Maar hoe hak je de zoekopdracht het best in stukjes en hoe verdeel je ze over verschillende rekenkernen?
Lees hier het volledige artikel. Tekst: Edda Heinsman
Experimenteer met: paaseitjes!
5 maart 2017
Het is alweer bijna Pasen, tijd voor kuikentjes, de paashaas en natuurlijk heel veel chocoladepaaseitjes! Heb je na al die dagen je buik vol van chocolade? Dan kun je er nog leuke proefjes mee doen.
TechYourFuture/ tekst: Edda Heinsman
Muziek en computer science
2 maart 2017
Een computer uitleggen dat je ontroerd raakt van Bach
Een computer die begrijpt hoe jij je voelt, en op het juiste moment een romantisch of vrolijk deuntje op zet? Dankzij Anna Aljanaki duurt dat misschien niet lang meer. door Edda Heinsman
Hoe leer je een computer een emotie herkennen die opgewekt wordt door muziek? Het is een vraag die Anna Aljanaki al jaren bezighoudt. Ze groeide op in Estland waar ze enthousiast gitaar speelde. ‘Ik wilde voor mijn masteronderzoek mijn twee passies combineren: computer science en muziek.’ Ze ontdekte het vakgebied van de Musical Information Retrieval (MIR), dat als doel heeft automatisch informatie uit muziek te halen. Haar masteronderzoek behandelde tonaliteit, en dat smaakte naar meer. ‘Ik wilde door!’, zegt de onderzoekster op vrolijke en toch fluisterende toon. Ze wil niemand storen terwijl ze skypet vanaf haar nieuwe werkplek in Zwitserland, waar ze net is begonnen aan haar postdoc. ‘Ik vond deze groep in Utrecht en ik kon er aan de slag.’
Lees hier het volledige artikel.
COMPUTERS LEREN KIJKEN
23 februari 2017
Zelfrijdende auto’s die uitwijken voor een mens, maar niet voor een rondvliegend zakje, vertaalapps die de buitenlandse menukaart met een druk op de knop vertalen en in hetzelfde lettertype weergeven, zorgrobots die niet te hard knijpen in het plastic bekertje dat ze aan de patiënt overhandigen; het wordt steeds belangrijker dat computers net als mensen hun omgeving begrijpen. Daarvoor moeten ze goed kunnen zien. Sezer Karaoglu leert computers kijken. Door Edda Heinsman
Lees hier het volledige artikel.
Aaien op afstand
14 februari 2017
Een aai op afstand op valentijnsdag
Valentijnsdag, de dag om de bloemenkraam op de hoek leeg te kopen, je geliefde te overstelpen met bonbons en romantisch bij kaarslicht te dineren. Voor Gijs Huisman een spannende dag. Niet omdat hij met kloppend hart bij de brievenbus wacht, hopend op een kaart van die ene speciale persoon. Nee, Huisman heeft een andere reden om naar 14 februari uit te kijken. Hij start een heuse kickstarter campagne, op zoek naar financiering voor de romantische conclusie van zijn promotieonderzoek. Tekst: Edda Heinsman
Lees hier het volledige artikel.
Alternatief rubber
20 oktober 2016
Condooms, autobanden en hygiënische handschoenen, waar zouden we zijn zonder rubber? In de Kennis van Nu gaat Diederik Jekel op zoek naar een nieuw natuurlijk alternatief voor rubber uit de rubberboom.
De Kennis van Nu, aflevering Nieuw Rubber, 20 oktober 2016. Regie: Jeroen Kortschot, Presentatie: Diederik Jekel, Productie:Prema Mahadewsingh, Redactie: Edda Heinsman.
Op zoek naar zaad
11 oktober 2016
Welke verrassingen hebben zadenbanken wereldwijd voor ons in petto?
Aanstaande donderdag gaat de Kennis van Nu over rubber. Een bijzonder materiaal, gemaakt van het sap van de rubberboom. In Wageningen wordt druk gewerkt aan een natuurlijk alternatief. Doel is paardenbloemen omtoveren in kleine rubberfabriekjes.
Rubber uit paardenbloemen halen, is geen nieuw idee. Om niet afhankelijk te zijn van buitenlands rubber werd al voor de tweede wereldoorlog in de Sovjet-Unie geëxperimenteerd met alternatieve natuurlijke rubbersoorten. De Kazachse paardenbloem bleek een veelbelovende kandidaat. Het Kazachse paardenbloemenzaad werd onder geallieerden verspreid en op verschillende plekken startten rubberveredelingsprogramma’s.
VPRO-gids, oktober 2016, tekst: Edda Heinsman. Lees hier het volledige artikel.
Single sample statistics
29 september 2016
Single sample statistics: leren van één voorbeeld
Data, netwerken, grafen, knopen, zelfs bomen en broccoli, Peter Bloem schikt en ordent. Zijn promotieonderzoek gaat over statistiek en complexe netwerken. door Edda Heinsman
Overal brengt Bloem structuur in aan, behalve in zijn eigen agenda. De wetenschapper vergeet de afspraak voor het interview over zijn onderzoek. In de lange gangen van de VU heerst nog rust, het is zomervakantie. Maar op de gang van de afdeling Computer Science wordt al volop gewerkt. Zo ook informaticus Peter Bloem, net gepromoveerd. Gelukkig heeft hij toch tijd om te vertellen over zijn onderzoek ‘single sample statistics‘: wat je kunt leren van slechts één voorbeeld.
Lees hier het volledige artikel.
Mensenmassa’s volgen
27 september 2016
Wat kun je leren van roddels en griep? Marco Cattani gebruikt hun manier van verspreiden om informatie te verzamelen over de beweging van hele mensenmassa’s. door Edda Heinsman
Een rokkostuum huren, hapjes regelen, de kantine van zijn rugby-club afhuren voor het feest, Cattani heeft nog maar een paar dingen op zijn lijstje, dan is hij er klaar voor: promoveren. De wetenschapper werkt inmiddels als postdoc in Oostenrijk en vertelt via Skype over zijn promotieonderzoek.
Lees hier het volledige artikel.
Deep web
22 augustus 2016
Wanneer een onderzoeksjournalist echt alles te weten wil komen over een persoon, of de belastingdienst achter een bedrijf aan zit en elk document boven water wil krijgen, is een simpele zoekopdracht op Google niet genoeg. Dan moet je gaan zoeken op het deep web. Maar hoe haal je informatie uit die enorme berg data? Promovendus Mohammadreza Khelghati bouwde een oogstmachine: HarvestED. Door Edda Heinsman
Donderdag 2 juni 2016 om 12.40 uur. Over precies vijf minuten zal Mohammadreza Khelghati zijn proefschrift verdedigen voor de promotiecommissie. Iedereen is aanwezig, vrienden, familie, zelfs zijn ouders uit Iran. En dan klinkt plots het alarm in het Waaier gebouw van Universiteit Twente en moet iedereen de zaal verlaten…
Lees hier het volledige artikel.
Astronaut
28 juli 2016
Astronaut worden, wie wil het niet? André Kuipers legt uit hoe het is om astronaut te zijn en wat je er voor moet kunnen. Wat was het spannendste moment van zijn reis?
Het Klokhuis, aflevering Astronaut, 28 juli 2016 NPO3. Regie: Jeanine van Gool, Presentatie: Lisa Wade, Productie: Martijn Bakker, Redactie: Edda Heinsman.
Dampkring
21 juli 2016
Een camera aan een ballon de lucht in laten vliegen, om zo te onderzoeken hoe de dampkring er uit ziet. Klinkt dit als een belachelijk plan? Toch probeerde Bart het voor het Klokhuis:
Het Klokhuis, aflevering Dampkring, 21 juli 2016. Regie: Uif Putters, Presentatie: Bart Meijer, Productie: Martijn Bakker, Redactie: Edda Heinsman.
Stenen
8 juli 2016
Wat is een steen eigenlijk precies? Maurice gaat samen met geoloog Bernd Andeweg op pad om het te ontdekken.
Het Klokhuis, aflevering Stenen, 8 juli 2016. Regie: Wouter Peters, Presentatie: Maurice Lede, Productie: Martijn Bakker, redactie: Edda Heinsman.
Correspondent
28 juni 2016
Een dag mee op stap met Amerika-correspondent Eelco Bosch van Rosenthal. Hoe zorg je dat zo’n reportage op tijd klaar is voor het achtuurjournaal?
Het Klokhuis, aflevering Correspondent, 28 juni 2016. Regie Uif Putters, Presentatie Bart Meijer, Redactie: Edda Heinsman.
Verenigde Naties
24 juni 2016
Wat gebeurt er eigenlijk allemaal precies bij de Verenigde Naties? Bart speelt een spelletje Risk op de stoel van Ban Ki-moon en legt het uit.
Het Klokhuis, aflevering Verenigde Naties, 24 juni 2016. Regie: Uif Putters, Presentatie: Bart Meijer, Redactie: Edda Heinsman.
Blik
23 juni 2016
Hoe maak je conservenblikken, en waarom zitten er eigenlijk van die ribbels in?
Het Klokhuis, aflevering Blik, 23 juni 2016. Regie: Maurice de Graaf, Presentatie: Bart Meijer, Productie: Martijn Bakker, Redactie: Edda Heinsman
Bloed
14 juni 2016
Wat is bloed precies, waarom heb je het en wat zijn bloedgroepen? Lisa zoekt het uit bij de bloedbank.
Het Klokhuis, aflevering Bloed, 14 juni 2016. Regie: Remco Groen, Presentatie: Lisa Wade, Productie: Dorita Sluimer, Redactie: Edda Heinsman.
Virtual skins
14 juni 2016
De flexibele virtuele huid van geanimeerde karakters
Ice Age, Shrek en Madagascar, slechts een paar voorbeelden van geanimeerde kaskrakers. Om de personages zo realistisch mogelijk te laten bewegen komt heel wat rekenwerk kijken. Hoe zorg je er voor dat wanneer een poppetje beweegt, zijn vel zo natuurlijk mogelijk meebeweegt, zonder dat het dagen rekenwerk kost? door Edda Heinsman
Zhiping Luo werkt aan de virtuele huid van geanimeerde karakters. Hoe beweegt de huid van een arm die strekt, of de stof van een jas die wappert in de wind en hoe deukt een bal als je er tegen trapt? ‘Op het moment wordt verbuiging van materiaal nog handmatig toegevoegd in animaties, dus het hangt af van de artistieke kwaliteiten van de maker hoe realistisch het er uit ziet’, aldus Luo. ‘Wij willen dit automatisch laten gebeuren. Zodat elastisch of buigzaam materiaal als kleding, maar ook planten of huid automatisch zo natuurlijk mogelijk meebeweegt met de beweging van het karakter.’
Lees hier het volledige artikel.
Silicon Valley
9 juni 2016
Bart gaat op bezoek bij Facebook en Google! Hij spreekt onder andere met Guido van Rossum, die de programmeertaal Python ontwikkelde.
Het Klokhuis, aflevering Silicon Valley, 9 juni 2016. Regie: Uif Putters, Presentatie: Bart Meijer, Redactie: Edda Heinsman.
Op zoek naar donkere materie
19 mei 2016
Gaat het lukken om donkere materie te vangen? Terwijl Patrick Decowski (Nikhef) letterlijk bergen verzet om donkere materie-deeltjes op te sporen, moeten we volgens Erik Verlinde (ITFA) stoppen met zoeken en een totaal nieuwe theorie inzetten om de problemen met Einsteins zwaartekrachtswetten op te lossen. Wie heeft gelijk? Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen gaan voor De Kennis van Nu op onderzoek:
De Kennis van Nu, aflevering Donkere Materie, 19 mei 2016. Regie: Jeroen Kortschot, Presentatie: Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen, Productie: Daniël Bosch, Redactie: Edda Heinsman.
Donkere materie vangen
10 mei 2016
| “DAT JE HET NIET ZIET, WIL NIET ZEGGEN DAT JE HET NIET KUNT ONDERZOEKEN” Sterrenkundige Margot Brouwer is de eerste die Erik Verlindes alternatieve zwaartekrachtstheorie test. VPROgids/tekst: Edda Heinsman Lees het volledige artikel hier. |
almachtige alg
13 april 2016
Het klimaat is aan het veranderen. Marten Scheffer (WUR) legt uit dat de kleinste verstoring een enorm kantelpunt tot gevolg kan hebben. Kan een klein organisme als de alg ook een kantelpunt veroorzaken? Jacqueline Stefels en Maria van Leeuwe (beiden RUG) zoeken het uit in Antarctica. De Kennis van Nu reist mee.
Regie: Saskia van Leeuwen, Presentatie: Elisabeth van Nimwegen, Diederik Jekel, Bart Meijer, Productie: Roland Vissers, Redactie: Edda Heinsman.
Meten is winnen
11 april 2016
In het zwembad van InnoSportLab de Tongelreep in Eindhoven draait alles om meten. Uit de meetresultaten leiden bewegingswetenschappers af hoe er nog sneller gezwommen kan worden.
VPRO-Gids april 2016, tekst: Edda Heinsman. Lees hier het hele artikel.
Topzwemmers
11 april 2016
Topzwemmers: meten is winnen
In 2012 hielp de wetenschap Ranomi Kromowidjojo aan Olympisch goud op de vijftig meter vrije slag. Door haar zwemraces nauwgezet te analyseren, ontdekten de wetenschappers dat ze tijdens de afzet haar lichaam niet in een hoek van 23 graden moest houden zoals ze gewend was, maar precies in een hoek van 24 graden. Dankzij die ene graad verschil lukte het 4 tiende seconde van haar tijd af te snoepen. Uiteindelijk won Kromowidjojo de vijftig meter vrije slag met een verschil van slechts 2 tiende seconde.
De Nederlandse zwemploeg ging met vier medailles naar huis met dank aan de wetenschap. Gaat dat deze zomer tijdens de Olympische Spelen weer lukken? De Kennis van Nu gaat op onderzoek!
In het zwemlab in Eindhoven zoekt Diederik uit hoe je met slimme nieuwe meettechnieken de techniek van de zwemmer kunt verbeteren. Waar is voor de Olympische zwemmers Joeri Verlinden en Maarten Brzoskowski winst te behalen? Maar het blijft niet alleen bij het meten van de huidige kampioenen, het gaat ook om het herkennen van aanstormende talenten. Hoe vis je dat ene jonge toptalent er uit tussen al die andere badgasten? Samen met Maarten van der Weijden, die zijn Olympische titel mede te danken heeft aan zijn lengte en reusachtige longinhoud, gaat Elisabeth op zoek naar het perfecte zwemmerslichaam.
De Kennis van nu, aflevering Topzwemmers, Regie: Thijs Brandsma, presentatie: Elisabeth van Nimwegen&Diederik Jekel, productie: Daniel Bosch, redactie: Edda Heinsman
Pluto
9 december 2015
Pluto – ijzige wereld met warm hart
Bijna tien jaar was ruimtesonde New Horizons onderweg. Een lange, spannende reis om dwergplaneet Pluto in kaart te brengen. Hoe ziet deze nieuwe wereld er uit? Elisabeth van Nimwegen gaat samen met astronaut Andre Kuipers en planeetonderzoeker Sebastiaan de Vet op zoek naar de geheimen van deze grillige ijzige planeet in de Kennis van Nu.
De Kennis van Nu, aflevering Pluto. Regie: Esther Reijnen, Presentatie: Elisabeth van Nimwegen, Productie: Laura Kaandorp, Redactie: Edda Heinsman.
Back to the future
21 oktober 2015
21 oktober 2015, de dag waar Marty McFly uit Back to the Future (deel 2 uit 1989) naar toe reist. Hologrammen, telefoonbrillen, schoenen die zichzelf strikken, het kan niet op in de toekomst. Maar de toekomst is nu! Waar zijn de vliegende auto’s en hover-skateboards? Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen gaan op zoek naar de techniek van de toekomst. Lukt het ze om net als in de film te vliegen?
Back to the Future is Diederiks favoriete film en dan ging het hem vooral om het hoverboard. Er is sinds het uitkomen van de film een ware race aan de gang om zo’n vliegend skateboard ook echt voor elkaar te krijgen. Diederik laat van de initiatieven zien hoe ze werken en hoe dicht ze in de buurt komen van het echte hoverboard. En hij kan natuurlijk de verleiding niet weerstaan om ook zelf even zijn beste hovertricks te vertonen.
Elisabeth heeft genoeg van in de file staan. Haar favoriete onderdeel van de film is dan ook de vliegende auto. Ze gaat langs bij een bedrijf dat werkt aan een gyrocopter-auto. Geschikt voor de weg én de lucht. Hoe lang duurt het nog voor de auto’s je om de oren vliegen? Elisabeth moet nog wel even haar vliegbrevet halen.
Voor een andere manier om files te vermijden, bezoekt ze uitvinder Thorstin Crijns. Hij knutselt in zijn garage aan een superdrone, een drone waar een volwassen persoon op kan vliegen. Maar dan zonder vliegbrevet, want de drone moet net als een taxi te bestellen zijn en automatisch naar de plaats van bestemming vliegen. De Jetsons à la 2015? Elisabeth ontdekt dat er nog behoorlijk wat haken en ogen zitten aan de vliegende taxi’s van de toekomst.
Back to the future met de Kennis van nu, regie: Jeanine van Gool, presentatie: Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen, productie: Miriam Bos, redactie: Edda Heinsman.
Cybersecurity
13 juli 2015
Van cyberaanvallen tot identiteitsfraude
Hoe maak je van het internet een veilige plek? Cybersecurity en privacy specialist Elisa Costante zoekt het uit.
Tekst: Edda Heinsman
Costantes missie: zoveel mogelijk mensen en organisaties bewust maken van de risico’s die ze lopen op internet. ‘Ik wil mensen niet bang maken, maar de toenemende digitalisering brengt nu eenmaal risico’s met zich mee. Je kunt het zo gek niet bedenken of er zit een geautomatiseerd systeem achter: banken, treinen, verkeerslichten, waterwerken. Je wil er niet aan denken wat er kan gebeuren als iemand kwaad in de zin heeft.’
En het kan goed misgaan. Als voorbeeld geeft Costante het schadelijke computerprogramma STUXNET dat in 2010 ontwikkeld werd door cybercriminelen om het Iraanse nucleaire programma te saboteren. Of meer recent de malware Carbanak waardoor dieven honderden miljoenen dollars bij banken konden ontvreemden.
Lees hier het volledige artikel.
Het geheim van zeeijs
20 mei 2015
Het geheim van het zeeijs. Laatste van twee afleveringen over wetenschappelijk onderzoek op Antarctica. Bart Meijer bezoekt de westkust van Antarctica, het gebied waar de gevolgen van de wereldwijde klimaatverandering het meest in het oog springen. In deze aflevering gaat hij aan boord van onderzoeksschip de James Clark Ross voor een spannende ontdekkingsreis. Hoe groot is de rol van de oceaan bij het opwarmende klimaat?
De Kennis van nu, aflevering: Het geheim van het zeeijs. Regie: Saskia van Leeuwen, presentatie: Bart Meijer, camera: Wim Oosthoek, productie: Miriam Bos, redactie: Edda Heinsman.
Smelten de gletsjers?
13 mei 2015
Eerste van twee afleveringen over wetenschappelijk onderzoek op Antarctica. Verslaggever Bart Meijer bezoekt de westkust van Antarctica, het gebied waar de gevolgen van de wereldwijde klimaatverandering het meest in het oog springen. Hij volgt Nederlandse wetenschappers die in dit schitterende gebied onderzoek doen naar klimaatverandering. In deze aflevering: Smelten de gletsjers?
De Kennis van nu, aflevering Smelten de gletsjers? Regie: Saskia van Leeuwen, presentatie: Bart Meijer, camera: Wim Oosthoek, productie: Miriam Bos, redactie: Edda Heinsman.
Hubble 25 jaar
4 maart 2015
Hiep hiep hoera! Ruimtetelescoop Hubble is jarig en dat moet gevierd. Astronaut Andre Kuipers spreekt af met zijn vriend en collega-astronaut Claude Nicollier. Hubble was bijziend en zweefde hulpeloos door de ruimte. Nicollier trok zijn ruimtepak aan, stapte in de SpaceShuttle en zorgde dat Hubble zijn enorme oog op het verre heelal kon richten. Sterrenkundigen Selma de Mink, Marijn Franx, Alex de Koter en Ivo Labbé leggen uit wat ze met de Hubble telescoop ontdekt hebben.
De Kennis van Nu, 25 jaar Hubble-ruimtetelescoop. Regie: Karin Schagen, Presentatie: Andre Kuipers, Productie: Jiske Walstra, Redactie: Edda Heinsman.
Rosetta
22 november 2014
André Kuipers en Diederik Jekel volgen de missie van ruimtesonde Rosetta, die al tien jaar onderweg is met een uniek doel: landen op een komeet. Slaagt de missie? Je ziet het in de Kennis van Nu: Rosetta, landen op een komeet.
Regie: Karin Schagen, Productie: Miriam Bos, Redactie: Edda Heinsman.
HET KLOKHUISBOEK OVER HERSENEN
2 juni 2014
NU IN DE WINKEL: HET KLOKHUISBOEK OVER HERSENEN
Ademen, lopen, eten, drinken, plassen, dromen, dansen, voetballen – al deze dingen worden geregeld in je hoofd. Daar zitten je hersenen. En die zijn dag en nacht voor je aan het werk. Maar hoe werken je hersenen? Wat gebeurt er in je hoofd als je dyslexie of ADHD hebt? Wat is coma? Wat houdt de ziekte van Alzheimer in? In dit boek, dat gebaseerd is op de Klokhuis-serie over de werking van hersenen, gaat het over deze en nog veel meer hersenkrakers. En zoals je van een Klokhuis-boek mag verwachten, worden de feiten aangevuld met verhalen van kinderen en deskundigen, strips, testjes, allerlei leuke weetjes en heel veel foto’s!
Auteur: Edda Heinsman
Research: Jeanine van Gool en Heleen Meertens
Ontwerp binnenwerk en omslag: Esther van Gameren EEVG GRAFISCH ONTWERP
Uitgeverij: Moon
Bekijk ook:
HET KLOKHUISBOEK OVER ONDERZOEK
2 december 2013
ZOEK HET UIT! HET KLOKHUISBOEK OVER ONDERZOEK
Bestaan aliens? Hoe werken je hersenen? Wat zit er eigenlijk in het binnenste van de aarde? En hoe weet je of iemand liegt? In Het Klokhuisboek over onderzoek worden de tien grote onderzoeksvragen behandeld. Dit boek laat zien wat er allemaal gedaan wordt om de antwoorden te vinden. Welke technieken gebruikt een wetenschapper en hoe werken die precies? En natuurlijk is er ook ruimte voor eigen proefjes: wat kun je zelf allemaal onderzoeken? Want onderzoeken is vooral ook zelf uitproberen!
Auteur: Edda Heinsman
Ontwerp binnenwerk en omslag: Tamar de Klijn www.TOKO73.nl
Uitgeverij: Moon
Bekijk ook:
Wiskundige Jan Brandts
23 april 2009
“IK HEB GEMERKT DAT ALS JE EEN KLEIN BEETJE LIEGT, HET TOCH WEL OVER TE BRENGEN IS.”
Wiskunde wordt door veel mensen gezien als abstract, ongrijpbaar en moeilijk. UvA-wiskundige Jan Brandts doet er alles aan om dit oordeel te verzachten. Hij verzorgt colleges en webklassen voor scholieren, nascholingscursussen voor docenten en geeft waar mogelijk lezingen voor een breed publiek. Met als doel om zoveel mogelijk de lol en het nut van wiskunde over te dragen aan anderen.
Wiskundige Jan Brandts wil zoveel mogelijk nut en lol van wiskunde overdragen.
– UvA/tekst: Edda Heinsman
Forensisch DNA-specialist Ate Kloosterman
11 februari 2009
“DIT GAAT ONZE WERELD VOOR ALTIJD VERANDEREN.“
Forensisch DNA-deskundige Ate Kloosterman is al jaren onderzoeker bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) en dé deskundige op het gebied van DNA-profielen. Als bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam brengt hij masterstudenten in ‘Forensic Science’ nu de kneepjes van het spannende vak bij.
Forensisch DNA-specialist Ate Kloosterman weet alles van DNA-profielen.
– Kennislink/tekst: Edda Heinsman
Theoretische fysica
11 december 2008
Theoretisch fysicus Jan Pieter van der Schaar gebruikt theorieën die het grootste moeten verklaren om inzicht te krijgen in het allerkleinste. Met behulp van kosmologie zoekt hij naar bewijs voor de snaartheorie.
–Kennislink/tekst: Edda Heinsman
Computationele taalkunde
19 december 2007
“HET MEEST BESTUDEERDE LABORATORIUMDIER EN HIER WISTEN WE NIETS VAN!“
Computationeel taalkundige dr. Jelle Zuidema doet onderzoek naar het leervermogen van grammatica van niet alleen mensen, maar ook van apen, vogels en walvissen. Aan de hand van computermodellen probeert hij de bouwstenen van taal te identificeren.
Computationeel taalkundige Jelle Zuidema wil weten hoe onze taal is ontstaan.
– Kennislink/tekst: Edda Heinsman
Simulaties van biomoleculaire systemen
10 december 2007
| “NIEMAND HAD DIT OOIT EERDER GEZIEN, HET IS WEL ECHT LEUK OM DE EERSTE TE ZIJN!“ Zeep, de ziekte Alzheimer en wegzwemmende bacteriën; slechts een paar voorbeelden waar de kersverse hoogleraar Simulaties van biomoleculaire systemen Peter Bolhuis mee bezig is. Hij ontwikkelt simulatiemethoden op verschillende schaalniveaus om inzicht te krijgen in natuurwetenschappelijke fenomenen. Hoogleraar Simulaties van biomoleculaire systemen Peter Bolhuis. – Kennislink/tekst: Edda Heinsman |
Informaticus Jan-Mark Geusebroek
10 oktober 2007
“OVER TWINTIG JAAR HEBBEN COMPUTERS WAARSCHIJNLIJK DEZELFDE REKENKRACHT ALS HET MENSELIJK BREIN”
Van het besturen van een vliegtuig tot het voorspellen van het weer; de mens gebruikt computers voor de meest uiteenlopende zaken. Maar kan een computer ook goed zien en zelfs oordelen of iets mooi of lelijk is? Informaticus Jan-Mark Geusebroek werkzaam bij het Intelligent Systems Lab Amsterdam (ISLA) van het Instituut voor Informatica, onderzoekt hoe hij een computer net als de mens kan leren kijken.
Informaticus Jan-Mark Geusebroek onderzoekt hoe hij een computer net als de mens kan leren kijken.
– Kennislink/tekst: Edda Heinsman
Microbioloog Jeroen Hugenholtz
6 september 2007
| “HET IS NATUURLIJK GEDEELTELIJK EEN HYPE” Jeroen Hugenholtz is één dag in de week aan de UvA verbonden als hoogleraar Industriële Moleculaire Microbiologie. Hij onderzoekt hoe je melkzuurbacteriën meer kunt laten doen dan alleen lekkere yoghurt maken. Microbioloog Jeroen Hugenholtz onderzoekt hoe je melkzuurbacteriën meer kunt laten doen dan alleen lekkere yoghurt maken. – Kennislink/tekst: Edda Heinsman |
besliskundige Michel Mandjes
18 mei 2007
“EIGENLIJK IS WISKUNDE EEN ZOEKTOCHT NAAR SCHOONHEID.”
Een computernetwerk, een overvolle snelweg of een magazijn dat wacht op nieuwe voorraad; besliskundige Michel Mandjes ziet eigenlijk geen verschil. Voor hem zijn dit allemaal rijen. Op het Korteweg-de Vries Instituut onderzoekt hij hoe deze zo efficiënt mogelijk kunnen doorstromen. Nooit meer in de rij staan voor de kassa?
Besliskundige Michel Mandjes optimaliseert netwerken.
– Kennislink/tekst: Edda Heinsman
Microscopist Erik Manders
14 april 2007
“HOE MEER TECHNOLOGIE, HOE MEER JE VAN DE WERELD KUNT ZIEN”
Erik Manders, microscopist aan het Centre for Advanced Microscopy (CAM) van het Swammerdam Institute for Life Sciences (SILS), bedacht hoe hij cellen goed levend kan houden op een lichtmicroscoop terwijl hij ze nauwkeurig bestudeert. Een slim aan- en uitknopje voor het licht van de confocale microscoop moet de hoeveelheid dodelijk licht voor cellen zoveel mogelijk beperken. Zijn inmiddels door Nikon op de markt gebrachte uitvinding, Controlled Light Exposure Microscopy (CLEM), heeft geleid tot een belangrijke publicatie en zou volgens Manders binnen tien jaar wel eens heel populair kunnen worden in de microscopie.
Microscopist Erik Manders bedenkt nieuwe technieken om levende cellen te bestuderen.
– Kennislink/tekst: Edda Heinsman
Scheikundige Erika Eiser
29 maart 2007
“MENSEN ZITTEN OOK VOL MET SELF-ASSEMBLED MOLECULES.”
Dr. Erika Eiser van het Van ‘t Hoff Institute for Molecular Sciences en haar collega dr. Gadi Rothenberg bedachten samen een manier om moleculen spontaan hele dunne metaaldraadjes te laten vormen, waarmee je zeer kleine chips zou kunnen maken. Blijft het bij dit idee, of gebruiken we straks allemaal deze nieuwe nanotechniek? Eiser licht deze methode toe vanachter een bureau vol potjes gel, die in het laboratorium zijn geproduceerd, maar het blijkt dat je voor de uitleg van sommige principes net zo goed in de keuken kunt staan.
Scheikundige Erika Eiser is gefascineerd door moleculen die zichzelf in een complexe vloeistof ordenen.
– Kennislink/tekst: Edda Heinsman
Bioloog Michel Haring
27 maart 2007
| “IK GELOOF DAT DE WERELD DOOR BIOLOGISCHE LANDBOUW GEVOED KAN WORDEN.” Geniet u ook altijd zo van de geur van vers gemaaid gras en bloemengeuren in de tuin? U bent niet de enige. Het klinkt misschien onwaarschijnlijk, maar planten ruiken zelf ook. Alleen is het bij hen geen kwestie van genieten, het gaat puur om overleven. Bioloog Michel Haring doet onder andere onderzoek naar ruikende planten en kan daarbij het nieuwe kassencomplex op het Science Park Amsterdam, voorzien van de modernste snufjes, uitstekend gebruiken. Bioloog Michel Haring onderzoekt hoe planten communiceren. – Kennislink/tekst: Edda Heinsman/ |
ontdekkingsreiziger Antoine Cleef
27 maart 2007
| “IN HET BUITENLEVEN ZIT VOOR MIJ EEN UITDAGING.” Prof. dr. Antoine Cleef, werkzaam bij het Institute for Biodiversity and Ecosystem Dynamics (IBED) ontving de Orden de San Carlos voor zijn onderzoek naar de biodiversiteit in Colombia en voor zijn bijdrage aan het onderwijs daar. Hij deed jarenlang onderzoek op de Colombiaanse páramos, de graslanden van de hooggebergten van de Andes. Hij ontdekte er zo’n driehonderd nieuwe plantensoorten. Inmiddels zijn vijftien ervan naar hem genoemd en dragen de naam Cleefii. Officieel is professor Cleef met emeritaat, maar in de praktijk is daar weinig van te merken. Bioloog en ontdekkingsreiziger Antoine Cleef bestudeert vegetatie in nog nooit eerder onderzochte gebieden. – Kennislink/tekst: Edda Heinsman |
Scheikundige Jan van Maarseveen
27 maart 2007
“IK HEB VAAK MEDELIJDEN GEHAD MET MIJN PROMOVENDI, POSTDOCS EN STUDENTEN.”
Na jaren in de farmaceutische industrie te hebben gewerkt, koos scheikundige Jan van Maarseveen voor de vrijheid van het onderzoek aan de universiteit. Op het Van ‘t Hoff Institute for Molecular Sciences (HIMS) doet hij onder andere onderzoek naar reacties die ringstructuren vormen. Van Maarseveen publiceerde in diverse gezaghebbende tijdschriften. Deze maand nog verschijnt een van zijn – naar eigen zeggen – belangrijkste publicaties. Wat zijn de drijfveren van deze ‘Lord of the Rings’?
Scheikundige Jan van Maarseveen bedenkt nieuwe manieren om ringen van moleculen te maken.
– Kennislink/tekst: Edda Heinsman
informaticus Theo Gevers
27 maart 2007
Als u wel eens op het internet gezocht heeft naar die ene mooie zoenscène of de herhaling van dat prachtige doelpunt, dan weet u het: videobeelden terugvinden is niet makkelijk. Een Europees consortium onder leiding van Intelligent Systems Laboratory Amsterdam (ISLA), waarvoor informaticus Theo Gevers werkzaam is, is afgelopen zomer 2,8 miljoen euro toegezegd door de Europese Unie om hier iets aan te veranderen. In samenwerking met de beste onderzoeksgroepen uit heel Europa gaat ISLA de komende drie jaar een zoekmachine ontwerpen die videobeelden kan herkennen. Zodat over enkele jaren een videozoeksysteem met de juiste zoekterm die ene speciale scène tussen al die filmpjes op het internet vandaan kan plukken.
–Kennislink/tekst: Edda Heinsman
Neurobiologe Marian Joëls
13 maart 2007
“
| “ONDERZOEK DOEN IS VOOR MIJ EEN SOORT VAKANTIE.” Wel eens onvoorbereid een speech moeten geven tegenover een zeer onwillig publiek? Je hart gaat sneller kloppen, het zweet breekt je uit en misschien volgt er zelfs een totale black out. Allemaal het gevolg van stress, iets waar prof. dr. Marian Joëls alles vanaf weet. Niet dat zij zelf zo snel gestresst raakt, maar Joëls doet onderzoek naar de effecten van korte en langdurige stress op de hersenen. Neurobiologe Marian Joëls weet alles van de effecten van korte en langdurige stress op de hersenen. – Kennislink/tekst: Edda Heinsman |
aquatisch microbioloog Jolanda Verspagen
20 september 2006
Dankzij de hoge temperaturen in juli was de blauwalg ineens weer landelijk nieuws. Vooral bij warm weer en weinig wind zorgen blauwalgen voor een hoop overlast in open wateren en vormen daarmee een bedreiging voor de gezondheid van mens en dier. De onderzoeksgroep Aquatische Microbiologie aan de Universiteit van Amsterdam doet al jarenlang onderzoek naar blauwalgen en maatregelen om de overlast van blauwalgen te verminderen. Deze zomer zijn ze te vinden op en rondom twintig meren tussen Amsterdam en Utrecht.
-Kennislink/tekst: Edda Heinsman